امروزه بنا به دلایل متعدد، تمایل اشخاص حقیقی به انجام فعالیت های اقتصادی، در پناه شخصیت فرضی شرکت های تجاری افزایش یافته است و بلکه در مورد فعالیت های بزرگ به یک ضرورت تبدیل شده است. از این رو مطالعه راجع به اوصاف اساسی این شخصیت جایگاه مهمی را در حقوق تجارت به خود اختصاص داده است.
نظر به اهمیت موضوع، در این نوشتار برآنیم تا به اوصاف اساسی یکی از مهم ترین شرکت های تجاری (شرکت تعاونی) بپردازیم. بدیهی است برای راه اندازی یک شرکت تعاونی، در قدم اول می بایست نسبت به ویژگی های آن آشنایی کامل داشته باشید. ناگفته نماند، در صورت نیاز به هر گونه مشاوره در این رابطه می توانید با مشاورین ما در ثبت شرکت نیک در ارتباط باشید. کارشناسان ما در این مرکز، از طریق مشاوره تخصصی رایگان از نخستین مراحل ثبت همراه شما خواهند بود.
- آشنایی با شرکت تعاونی و اقسام آن
بنا بر ماده 2 قانون شرکت های تعاونی (ق. ش. ت)، شرکت تعاونی شرکتی است متشکل از اشخاص حقیقی و یا حقوقی که به منظور رفع نیازمندی های مشترک و بهبود وضع اقتصادی و اجتماعی شرکاء از طریق خودیاری و کمک متقابل و همکاری آنان و تشویق به پس انداز تشکیل می شود.
طبق قانون تجارت، شرکت های تعاونی به دو نوع تعاونی تولید و تعاونی مصرف طبقه بندی شده ودند، لیکن ماده 18 قانون شرکت های تعاونی ( 1250 )، شرکت های تعاونی را به شرح ذیل طبقه بندی کرده است:
الف – رشته کشاورزی، شامل تعاونی های کشاورزی و روستایی
ب- رشته مصرف، شامل تعاونی های مصرف کنندگان مسکن، اعتبار و آموزشگاه ها
ج- رشته کار و پیشه، شامل تعاونی های مسکن کنندگان، اعتبار و آموزشگاه ها
تعاونی های صنایع کوچک، تعاونی های تهیه و توزیع، تعاونی های مشاغل آزاد و تعاونی های صیادان.
همچنین، قانون بخش تعاونی اقتصاد (1370 ) بدون آرایه طبقه بندی مشخص، تعاونی ها را به دو نوع ذیل طبقه بندی کرده است:
الف- تعاونی تولید، شامل تعاونی هایی است که در امور مربوط به کشاورزی، دامداری، دامپروری، پرورش و صید ماهی، شیلات، صنعت، معدن، عمران شهری و روستایی و عشایری و نظایر این ها فعالیت می نمایند.
ب- تعاونی توزیع، شامل تعاونی هایی که نیاز مشاغل تولیدی و یا مصرف کنندگان عضو خود را در چارچوب مصالح عمومی و به منظور کاهش هزینه ها و قیمت ها تامین می نمایند.
در حال حاضر بنا بر ماده 2 قانون بخش تعاونی اقتصاد جمهوری اسلامی ایران ( ق. ب. ت ) برای آن که شرکتی تعاونی تلقی گردد، حتماَ باید مطابق مقررات قانون بخش تعاونی اقتصاد جمهوری اسلامی ایران تشکیل و به ثبت برسد.
زمانی که شرکت در مرجع ثبت شرکت ها به ثبت برسد، شرکت واجد شخصیت حقوقی می گردد.
- عضویت در شرکت های تعاونی
عضویت در شرکت های تعاونی مخصوص اشخاص حقیقی است و اعضاء باید حائز شرایط ذیل باشند :
1- تابعیت جمهوری اسلامی ایران
2- عدم ممنوعیت قانونی، حجر و ورشکستگی به تقصیر
3- عدم سابقه ارتشاء ، اختلاس و کلاهبرداری
4- درخواست کتبی عضویا و تعهد رعایت مقررات تعاونی
5- درخواست کتبی عضویت و تعهد رعایت مقررات تعاونی
6- عدم عضویت در تعاونی مشابه
ضمناَ اعضاء در کلیه امور تعاونی طبق اساسنامه حق نظارت دارند.
- اخراج از عضویت
1- از دست دادن هر یک از شرایط عضویت.
2- عدم رعایت مقررات اساسنامه و سایر تعهدات قانونی پس از دو اخطار کتبی توسط هیئت مدیره به فاصله پانزده روز از تاریخ اخطار دوم با تصویب مجمع عمومی فوق العاده
3- ارتکاب اعمالی که موجب زیان مادی تعاونی شود و وی نتواند ظرف مدت یک سال آن را جبران نماید.
- اوصاف اساسی شرکت های تعاونی
1- شرکت تعاونی برای رفع نیازمندی های مشترک و بهبود اوضاع و رفع احتیاجات و تامین کالا و خدمات یا بهایی کمتر تشکیل می شوند، نه برای جلب منفعت . ( ماده 2 ق. ش. ت )
2- به دلیل نقشی که شرکت های تعاونی در اقتصاد حمایتی دارند و قابلیت آن ها در ایجاد ساز و کار برای حمایت از اقشار کم درآمد، قوانین مربوط به آن ها به نحوی تنظیم شده است تا دولت بر روی آن ها نظارت بیشتری داشته باشد و وزارتی نیز به نام وزارت تعاون تشکیل شده است تا مجری این نظارت دولتی باشد.
3- به دلیل نقش حمایتی شرکت های تعاونی ، آن ها از امتیازات و معافیت هایی نیز نسبت به سایر شرکت ها برخوردارند، من جمله معافیت از پرداخت مالیات، عوارض، واگذاری های اموال دولتی با تسهیلات خاص به آن ها، امکان اخذ وام های بدون بهره و …
4- شرکت های تعاونی دارای ارکانی از قبیل مجمع عمومی، هیئت مدیره و بازرسین می باشند.
5- مجمع عمومی شرکت های تعاونی به سه نوع موسس، عادی و فوق العاده تقسیم می شوند.
6- تعداد اعضاء شرکت تعاونی نمی تواند کمتر از 7 نفر باشد.
7- تعداد اعضای هیئت مدیره بین 3 تا 7 نفر به اعضاء اصلی و عده ای معادل یک سوم اعضاء اصلی، به عنوان علی البدل می باشد. در تعاونی های بزرگ به ازای افزایش هر چهار صد نفر عضو، یک نفر به عنوان عضو علی البدل انتخاب می شود. البته حداکثر تعداد اعضای و علی البدل 15 نفر می باشد.
مدت ماموریت اعضاء هیئت مدیره 2 سال است. با این حال انتخاب مجدد آن ها بلامانع است.
8- در این شرکت نیز مانند شرکت سهامی، سرمایه شرکت به قطعات مساوی به نام سهم تقسیم می گردد.
9- مسئولیت شرکاء این شرکت مانند مسئولین شرکاء شرکت با مسئولیت محدود و سهامی است. یعنی فقط به میزان سهامشان مسئول تادیه دیون شرکت اند، نه بیشتر.
10- برای تاسیس آن حداقل سرمایه ای تعیین نشده است.
11- شیوه های اداره آن شباهت زیادی به شرکت سهامی دارد و مقررات قابل توجهی راجع به نحوه، اداره و شیوه مدیریت و اخذ تصمیم نسبت بدان وضع شده است ، ازهمین رو این قالب برای تشکیل شرکتی با تعداد قابل توجهی از شرکاء مناسب است.
12- در تصمیم گیری برای اداره این شرکت ، رای اکثریت ملاک است. و منظور از اکثریت نیز، برخلاف شرکت سهامی، اکثریت عددی شرکاء است نه اکثریت سرمایه. در شرکت تعاونی، هر شریک صرف نظر از میزان آورده اش ، فقط دارای یک رای است.
13- نقل و انتقال سهام در آن بسیار آسان است و با هیچ مانعی روبرو نیست و نمی توان آن را منوط به موافقت شخص یا نهادی نمود.
- موجبات انحلال شرکت تعاونی
1- تصمیم مجمع عمومی فوق العاده
2- کاهش تعداد اعضاء از حد نصاب مقرر در صورتی که حداکثر ظرف مدت 3 ماه تعداد اعضا به نصاب مقرر نرسیده باشد.
3- انقضاء مدت مقرر در اساسنامه، البته در صورتی که مجمع عمومی مدت را تمدید نکرده باشد.
4- توقف فعالیت بیش از یک سال بدون عذر موجه.
5- عدم رعایت قوانین و مقررات مربوطه،پس از 3 بار اخطار کتبی در سال به وسیله وزارت تعاون بر طبق آیین نامه مربوطه.
” مرکز تخصصی نیک، پیشرو در امور ثبتی “