ذهن خلاق انسان و نیازهای نامحدود وی موجب شده است که پس از تحول بزرگ تبدیل شرکت مدنی به شرکت تجاری، انواع گوناگونی از شرکت تجاری نیز به وجود آید. این شرکت ها دارای شخصیت جداگانه از شرکاء بوده و راساَ دارای حقوق کامل می باشند که در روابط آن با شرکاء و یا اشخاص ثالث و طلبکاران شرکت و طلبکاران شخصی شرکاء تاثیر دارد.
قانون تجارت ایران در ماده 20، شرکت های تجاری را بر 7 قسم و به شرح ذیل احصاء نموده است :
1.شرکت های سهامی ( به موجب ماده 4 لایحه اصلاح قسمتی از قانون تجارت مصوب 24/12/1347 شرکت سهامی به دو نوع شرکت سهامی عام و خاص تقسیم می شود.)
2.شرکت تضامنی
3.شرکت با مسئولیت محدود
4.شرکت مختلط غیر سهامی
5.شرکت مختلط سهامی
6.شرکت نسبی
7.شرکت تعاونی تولید و مصرف
در این نوشتار، به بررسی مبنای تنوع شرکت های تجاری می پردازیم :
1. تعداد شرکا و میزان سرمایه :
قواعد مناسب برای ایجاد و اداره شرکتی با دو یا چند شریک منطقاَ با قواعد مناسب برای ایجاد و اداره شرکتی با صدها و بلکه هزاران شریک و سرمایه ای بزرگ، متفاوت است. بنابراین ممکن است قانونگذاران با تکیه بر این واقعیت قالب هایی را برای تعداد اندک شرکا و قالب یا قالب هایی را برای تعداد فراوان شرکا و سرمایه های بزرگ طراحی نمایند. البته نباید از نظر دور داشت که قانونگذاران در بسیاری موارد بنا به ملاحظاتی از وضع قواعد متعدد برای اعمالی با مقیاس های متعدد اما با ماهیت واحد استقبال نمی کنند. مثلاَ در حقوق ایران عمل بیع اعم از اینکه عرفاَ خرده فروشی و یا عمده فروشی باشد مشمول احکام یکسانی است و تنها از طریق شروط ضمن عقد می توان احکام مزبور را با نیازهای رو طرف منطبق نمود.
2- میزان امنیت اقتصادی شرکا :
یکی از خواص شخصیت حقوقی شرکت تجاری آن است که دارایی شخصی شرکا از آنچه که به شرکت آورده اند جدا شده و بدین ترتیب امنیت نسبی برای شرکا به وجود می آید. اینک باید دید که مفهوم این امنیت چیست و چگونه ممکن است انواعی از شرکت بر اساس میزان امنیت مورد نظر شرکا به وجود آید. در پاسخ به این پرسش باید توجه داشت که شرکا ترجیح می دهند پس از تادیه سهم خود برای تشکیل شرکت، دیگر هیچ مسئولیتی در برابر مطالبات اشخاص ثالث از شرکت نداشته باشند و طلبکاران در صورت عدم کفایت سرمایه شرکت مجاز به رجوع به شرکا نباشند. این تمایل طبیعی شرکا شرکت هایی را به وجود آورده است که اصطلاحاَ در گروه شرکت های سرمایه ( مسئولیت محدود ) قرار می گیرند.
در برابر این تمایل باید خواسته اشخاص ثالث را نیز در نظر داشت که گاه در بازار آزاد عرضه و تقاضا بر خواسته ایجادکنندگان شرکت غلبه می کند. در این صورت ممکن است شرکا ناگزیر از ایجاد شرکتی شوند که به نحو بهتری اعتماد اشخاص ثالث را جهت معامله با شرکت جلب نماید. به این منظور انواعی از شرکت به وجود آمده اند که اصطلاحاَ در گروه شرکت های شخص ( مسئولیت نامحدود ) قرار می گیرند و اگر طلبکاران شرکت نتوانند از محل دارایی شرکت طلب خویش را وصول کنند حق خواهند داشت با رعایت تشریفاتی به شرکا مراجعه کنند. بنابراین در این گروه از شرکت ها نیز جدایی دارایی شرکت و شریک وجود دارد اما شریک مصونیت کامل ندارد.
3- میزان تقش شرکا در اداره شرکت :
یکی از مسائلی که به هنگام ایجاد شرکت نقطه اصلی توجه شرکاست، نقش آنان در اداره شرکت است. شرکایی که ارزش آورده آنان بیش از دیگران است، طبیعتاَ خواستار دارا بودن نقش موثرتر و بلکه غالب در اداره شرکت هستند. متقابلاَ شرکایی با آورده اندک علاقه مند به قبولاندن این عقیده هستند که همه شرکا باید صرفنظر از ارزش آورده خویش، نقش برابری در اداره شرکت داشته باشند. این تمایلات نیز ممکن است مبناع تنوع شرکت های تجاری شود؛ شرکت هایی که نقش شرکا در اداره شرکت متناسب با میزان آورده است و شرکت هایی که نقش شرکا در اداره آن ها صرفنظر از میزان آورده یکسان است.
4- میزان سهولت خروج از شرکت :
اشخاص به هنگام هرگونه سرمایه گذاری فقط به میزان سود حاصل از آن نمی اندیشند زیرا اتفاقاتی پیش بینی نشده ممکن است ضرورت تبدیل دوباره سرمایه گذاری انجام شده به وجه نقد را اجتناب ناپذیر سازد. اهمیت این مسئله چنان است که کاملاَ می توان انتظار داشت قانونگذاران بعضی انواع شرکت را به گونه ای طراحی کنند که رغبت اشخاصی را نیز که نگران قابلیت تبدیل فوری سرمایه گذاران خویش به وجه نقد هستند، جلب نماید.
ثبت شرکت نیک
{ مجری ثبت انواع شرکت های تجاری }