دلالی و تجارت

شکل گیری شغل دلالی
دلالی از دلالت که به معنی راهنمایی و ارتباط بین دو امر است مشتق گردیده و اصطلاحاَ عبارت است از وساطت بین فروشنده و خریدار .
دلال کسی است که میانجی بین بایع و مشتری بوده و با دریافت حق معینی که آن را عرفاَ دلالی می نامند واسطه انجام معاملات می شود.
اهمیت شغل دلالی از آن جاست که دلال با داشتن اطلاعات مخصوص و شناختن فروشندگان و خریداران باعث تسهیل معاملات می گردد و در واقع کمک ارزنده در امر تجارت است.
به این جهت در دو مرحله از تاریخ شغل دلالی اهمیت بیشتری پیدا کرده است. یکی در دوران عبور از زندگی فئودالی به زندگی شهری و شهرنشینی که تجارت و داد و ستد رونق و توسعه پیدا کرد.
دیگری در مرحله پیدایش تجارت بین المللی و نفوذ دول استعماری از راه در دست گرفتن بازار تجارت کشورهای عقب مانده و در حال رشد و توسعه.
شغل دلالی در سابق که ارتباط بین بازرگانان و کسب اطلاعات از راه مخابرات و مطبوعات و مراکز اقتصادی و تجاری تا این حد توسعه نیافته بود اهمیت بیشتری داشت و بازرگانان احتیاج مبرم به وجود و فعالیت دلالان داشتند و این امر تا حدی پیش رفته بود که شغل دلالی مثل سایر مشاغل رسمی و دولتی به شمار می رفت.
در قرن 19 میلادی که ملت های جهانگرد و سوداگر با در دست داشتن راه های ارتباطی دریایی و زمینی به توسعه بازرگانی در بازارهای دنیا کوشیده اند برای انجام معاملات به وساطت و مساعدت افراد محلی و دلالان آشنا به اوضاع بازار داشتند. از اینرو دلالی پا به پای رشد و توسعه تجارت نفوذ و اهمیت پیدا کرد و در داخله کشورها کسانی برای سوداگران و بازرگانان خارجی مشتری پیدا می کردند و معرف و حتی ضامن خریداران در انجام معاملات بودند.
تعریف دلالی
ماده 355 قانون تجارت می گوید : دلال کسی است که در مقابل اجرت ، واسطه انجام معاملاتی شده یا برای کسی که می خواهد معاملاتی نماید طرف معامله پیدا می کند .
بنابراین دلال خریدار و فروشنده را برای انجام معامله در برابر هم قرار می دهد و وسیله تسهیل معامله می شود و به ازاء این عمل اجرتی را دریافت می دارد.
دلالی و تجارت
مطابق ماده 336 قانون تجارت : دلال می تواند …. شخصاَ نیز تجارت کند. بنابراین جمع بین دو شغل دلالی و بازرگانی جایز است و در این حال ممکن است شخص یا اشخاص دیگری برای وی واسطه و دلال انجام معاملات باشند.
اما در بعضی از کشورها دلالان حق تجارت ندارند و دلیل آن اینست که اشتغال دلال به تجارت ایجاد نوعی توهم و عدم اعتماد در بازارگانان می کند و منافات با طبع و وضع شغل دلالی دارد.
دلالی در رشته های مختلف – ماده 336 ق. ت تجویز می کند که : دلال می تواند در رشته های مختلف دلالی نماید.
و این رشته های مختلف در ماده 7 قانون دلالان مصوب هشتم اسفند ماه 1317 سه نوع تشخیص داده شده است که عبارتند از :
1. دلالی معاملات ملکی
2. دلالی معاملات تجاری
3. دلالی معاملات خوار و بار و سایر امور شهری.
این سه نوع از نظر تصدی و اخذ پروانه است والا عملاَ دلالان از نظر مهارت و ورزیدگی و سابقه در یک یا چند نوع معامله کار می کنند مثل دلالی چرم ، پنبه ، غلات و نظایر این ها
بعلاوه منعی ندارد که یک نفر به هر سه نوع دلالی اشتغال ورزد و فقط کافی است که پروانه هر کدام را جداگانه از مراجع مربوط اخذ نمایند.
موضوع تفکیک و اعیین رشته های مختلف دلالی در حقوق اروپایی اهمیت خاصی دارد تا جاییکه دلالان هر یک از رشته های مختلف حق اشتغال در رشته های دیگر ندارد.
رسمیت دلال
رسمیت دلال به اخذ پروانه دلالی از مقامات مجاز دولتی است. طبق قانون دلالان مصوب 8 / 12/ 1317 اخذ پروانه دلالی برای فعالیت های ذیل الزامی است :
1. دلالان بیمه که امور واسطه گی بین بیمه گران و بیمه گزاران را بر عهده دارند.
2. دلالان امور دریایی که حمل و نقل کالاهای بازرگانان بوسیله کشتی با وساطت آنان انجام می گیرد.
3. دلالان بورس که در بورس های بازرگانی واسطه معرفی طرفین معامله هستند بدون اینکه در انجام معامله مداخله نمایند.
شرایط شغل دلالی
در قانون تجارت شرایط اختصاصی برای شغل دلالی ذکر نشده ولی قانون دلالان مصوب 8 / 12 / 1377 تصدی به هر نوع دلالی را منوط به داشتن پروانه نموده و به عنوان ضمانت اجرایی طبق ماده 9 مقرر داشته است که : هر کس بدون اخذ پروانه به شغل دلالی مشغول گردد و یا قبل از انقضاء ممنوعیت به دلالی اشتغال ورزد به حبس تادیبی شش ماه تا دو سال یا به غرامت از یک هزار ریال تا پنج هزار ریال محکوم خواهد شد.
ماده 2 قانون مزبور حاکی است که برای پروانه اخذ پروانه دلالی شرایط ذیل ضرورت دارد :
1. داشتن 25 سال سن و انجام خدمت نظام وظیفه یا داشتن معافیت یا گواهی آماده به خدمت .
2. تابعیت ایران
3. داشتن گواهینامه 6 ساله ابتدایی یا امتحان معادل آن .
4. داشتن اطلاعات فنی مناسب با اموری که عهده دار دلالی آن می باشد.
5. عدم شهرت به نادرستی
6. نداشتن محکومیت به ارتکاب جنایت و ورشکستگی به تقصیر و کلاهبرداری و خیانت در امانت و سرقت.
7. دادن وجه الضمان یا ضمانت نامه و یا وثیقه.
مرجع صدور پروانه دلالی معاملات ملکی، اداره ثبت اسناد و پروانه دلالی امور تجاری وزارت امور اقتصادی و دارایی است.
وظایف دلال
مطابق مقررات قانون تجارت وظایف دلال به شرح ذیل است :
1. به موجب ماده 377 دلال باید در نهایت صحت و از روی صداقت طرفین معامله را از جزئیات راجع به معامله مطلع سازد ولو اینکه دلالی را فقط برای یکی از طرفین بکند.
2. برحسب ماده 240 در موردی که فروش از روی نمونه باشد دلال باید نمونه مال التجاره را موقع ختم معامله نگاه دارد مگر اینکه طرفین معامله او را از این قید معاف دارند.
3. در صورتیکه دلال در زمان واحد برای چند آمر در یک رشته یا رشته های مختلف دلالی کند باید آمرین را ازین ترتیب و امور دیگر که ممکن است موجب تغییر رای آن ها شود مطلع نماید. ( ماده 341 )
4. طبق ماده 338 دلالان نمی تواند عوض یکی از طرفین معامله قبض وجه یا تادیه دین نماید و یا آنکه تعهدات آن ها را به موقع اجرا گذارد مگر آنکه اجازه نامه مخصوص داشته باشد.
اجرت دلال
ماده 354 قانون تجارت مقرر می دارد : حق الزحمه دلال بر عهده طرفی است که او را مامور انجام معامله نموده مگر اینکه قرارداد مخصوصی غیر این ترتیب را مقرر بدارد.
اما استحقاق دریافت اجرت دلالی مشروط به دو شرط است :
اولاَ – طبق ماده 348 معامله به راهنمایی یا وساطت او تمام شده باشد.
ثانیاَ- به موجب ماده 353 معامله از نوع معاملات ممنوعه نباشد.
سوالات خود را از ما بپرسید.
مشاورین ثبت نیک ، پاسخگوی شما خواهند بود.