با توجه به اینکه سهام صور مختلفی دارد ، لازم دانستیم به مناسبت موضوع ابتدا به تعریف سهام و انواع آن اشاره ای داشته باشیم و سپس به بحث اصلی بپردازیم.
سهام و انواع آن
سرمایه هر شرکت سهامی، به قطعاتی تقسیم شده که هر یک از آن ها را سهم گویند. بنابراین سهم عبارت است از قطعاتی است که مجموع آن سرمایه را تشکیل می دهد.
در ماده 24 اصلاحی قانون ، سهم چنین تعریف شده ” سهم قسمتی است از سرمایه شرکت سهامی که مشخص میزان مشارکت و تعهدات و منافع صاحب آن در شرکت سهامی می باشد “.
در شرکت های دیگر سهم هر شریک را سهم الشرکه می گویند ولی در شرکت سهامی به ذکر ” سهم ” اکتفا می شود، مثلاَ گفته می شود فلان شخص در فلان شرکت دارای یک یا چند سهم است.
دارنده سهم نمی تواند به نسبت سهم از مایملک شرکت مالک باشد بلکه به نسبت سهم خود از شرکت دارای حق می باشد و به موجب آن از منافع شرکت استفاده کرده و در مجمع عمومی رای می دهد و در صورت انحلال از دارائی شرکت سهم خواهد بود.
قانون در شرکت سهامی حداکثر حداکثر قیمت اسمی سهام را ده هزار ریال معین کرده ( ماده 29 ) ولی در شرکت های سهامی خاص حداقل و حداکثری برای مبلغ اسمی سهام نعیین نشده است.
سهام هر شرکت ممکن است به چند صورت بیرون بیاید به شرح ذیل :
الف- سهام بانام
ب- سهام بی نام
ج- سهم ممتاز
سهام با نام
سهم ممکن است بانام باشد، در این صورت دارنده سهم معلوم و مشخص است و در محل شرکت دفتری وجود دارد که شماره ردیف سهام و نام دارنده در آن ذکر شده بنابراین هر یک از سهام از روی شماره ردیف معلوم است متعلق به چه کسی است.
انتخاب سهام بانام به این جهت است که شرکت مایل خود را بشناسد و سیاست تجاری آن ایجاب می کند بداند سهام شرکت در دست چه اشخاصی است. در واقع مزیت سهام بانام این است که اولاَ کنترل شرکت بر سهامداران راحت می شود و ثانیاَ در هنگام سرقت یا مفقود شدن یا جعل امکان اثبات ادعا راحت تر است.
سابقاَ شرکت های سهامی اغلب دارای سهام بی نام بودند و سهام بانام کمتر وجود داشت. ولی در جنگ بین المللی 1914- 1918 در شرکت های بزرگ اروپا که اقتصاد کشور را اداره می نمودند، کشورهای متخاصم در ممالک یکدیگر مبادرت به خرید سهام بی نام به منظور جاسوسی یا اخلال در امر شرکت نمودند. از آن جهت این قبیل شرکت ها بیشتر سهام خود را به سهام بانام تبدیل نمودند.
در شرکت های سهامی گاهی سهام آن ها تماماَ بی نام و گاهی کلاَ بانام و بعضی اوقات قسمتی از سهام بانام و بقیه بی نام است و این موضوع ارتباط با سیاست اقتصادی شرکت دارد ، سهام بانام را اغلب اشخاصی تهیه می کنند که کمتر قصد انتقال سهام را دارند. زیرا تشریفات انتقال آن ها از سهام بی نام بیشتر است.
ماده 40 اصلاحی قانون تجارت مقرر می دارد ” انتقال سهام بانام باید در دفتر ثبت سهام شرکت به ثبت برسد. انتقال دهنده یا وکیل یا نماینده قانونی او باید انتقال را در دفتر مزبور امضاء کند. ” پس در صورتی که سهام بانام مورد انتقال واقع شود تشریفات انتقال به عمل نمی آید مگر این که صاحب سهم شخصاَ یا وکیل او در مرکز شرکت حاضر و در دفتر ثبت سهام ستون انتقالات را امضاء و خریدار جدید را معرفی نماید.
ماده 40 اصلاحی قانون تجارت مقرر می دارد ” انتقال سهام بانام باید در دفتر ثبت سهام شرکت به ثبت برسد. انتقال دهنده یا وکیل یا نماینده قانونی او باید انتقال را در دفتر مزبور امضاء کند “. پس در صورتی که سهام بانام مورد انتقال واقع شود تشریفات انتقال به عمل نمی آید مگر این که صاحب سهم شخصاَ یا وکیل او در مرکز شرکت حاضر و در دفتر ثبت سهام ستون انتقالات را امضاء و خربدار جدید را معرفی نماید.
در شرکت های سهامی خاص ممکن است فروش سهام بانام موکول به موافقت هیئت مدیره یا مجمع عمومی باشد ولی به موجب ماده 41 قانون در شرکت های سهامی عام نقل و انتقال سهام نمی تواند مشروط به موافقت مدیران شرکت و یا مجمع عمومی صاحبان سهام باشد.
ماده 30 قانون مقرر داشته ” مادام که تمام مبلغ اسمی هر سهم پرداخت نشده صدور ورقه سهم بی نام یا گواهی نامه موقت ممنوع است. به تعهد کننده این گونه سهام گواهی نامه موقت بانام داده خواهد شد که نقل و انتقال آن تابع مقررات مربوط به تقل و انتقال سهام بانام است”.
سهم بی نام
سهم بی نام ورقه ای است که اسم دارنده آن در ورقه و یا در دفاتر شرکت ثبت نشده باشد و مالکیت آن در دست داشتن ورقه سهم محرز می شود. از لحاظ سرعت در نقل و انتقال سهام و تسهیل در تجارت آن ، سهام بی نام بهتر از سهام بانام است.
سهام بی نام صورت سند در وجه حامل بوده و دارنده آن مالک شناخته می شود مگر آن که خلاف آن قانوناَ ثابت گردد. نقل و انتقالات این سهام با قبض و اقباض به عمل می آید.
اگر کسی خواست سهام بی نام خود را بفروشد کافی است که قیمت آن را دریافت و سهم را مانند اسکناس تسلیم کند. سهم در ید هرکس مشاهده شد و هر کس به عنوان مالکیت آن را در دست داشت می تواند از منافع شرکت استفاده نموده و در مجامع عمومی به نام دارنده سهم وارد شود و در موقع انحلال هم از دارائی شرکت سهم به برد. مگر این که شخص دیگری در دادگاه ثابت کند که سهم منعلق به او است و دارنده به ناحق آن را در تصرف دارد.
سهامی که در بورس ها معامله می شود اغلب بی نام است و اشخاصی که مایل هستند با خرید و فروش سهام تجارت نموده و استفاده به برند سهام بی نام می خرند.
هم چنان که سابقاَ ذکر شد انتشار سهام بی نام و یا صدور گواهی موقت بی نام موقعی ممکن است که تمام قیمت آن پرداخت شده باشد.
سهام بانام و بی نام در تمام مراحل دارای یک ارزش می باشند و دارندگان آن ها در نفع و ضرر و استفاده از شرکت یکسان اند.
ثبت شرکت نیک ؛ برای ارائه هرگونه خدمات ثبتی در جهت یاری رساندن به متقاضیان گرامی آمادگی کامل دارد.
یرای این منظور کافیست با ما تماس حاصل فرمایید.