اهداف بسیاری که موجب ایجاد شخصیت حقوقی می گردد و کسب سود و انجام تجارت در زمره آن ها قرار نمی گیرد را می توان تحت عنوان اهداف غیرتجاری مد نظر قرار داد. این اهداف را که دربرگیرنده امور حرفه ای ، فرهنگی ، علمی و آموزشی و عام المنفعه هستند می توان غیرانتفاعی تعریف نمود. در نتیجه فعالیت های انجام شده در این قالب ها، اشخاص مزبور ممکن است درآمدی تحصیل نمایند بدون آنکه تاجر تلقی گردند. مثال روشن از این دسته فعالیت ها انجام امور آموزشی در قالب مدارس غیرانتفاعی است که موضوع آن ها آموزش و فعالیت های غیر سود جویانه است.
مدارس، دانشگاه ها و نیز موسسات پژوهشی نمونه های روشنی از اشخاص حقوقی با اهداف علمی – آموزشی به شمار می آیند. انجام امور مذهبی–تبلیغی را می توان به مصادیق مزبور افزود. سرمایه گذاری برای بیمارستان ها، پژوهشگاه ها، صندوق های قرض الحسنه و موسسات خیریه را باید در زمره اهداف عیرتجاری به شمار آورد. همچنین نهادیهایی مانند وقف، مساجد و کلیساها و یا آتشکده ها با آنکه همه عناصر شخصیت حقوقی را در خود ندارند، بنا به مصالحی دارای شخصیت حقوقی شناخته شده اند. به علاوه، شهرداری ها، سازمان ها و نهادهای دولتی در این چهارچوب قرار می گیرند.
ممکن است ایراد گردد که فعالیت های غیرانتفاعی از این دست، بعضاً درآمدهای کلانی را در پی دارد که از سود نهادهای تجاری نیز بالاتر است. اگرچه این ایراد به طور نسبی پذیرفتنی می نماید، لکن در صورتی که موسسه ای غیرتجاری برخلاف موضوع مقرر در اساسنامه اش به امر بازرگانی بپردازد، سازمان یا وزارتخانه ذی ربط از ادامه فعالیت موسسه متخلف جلوگیری خواهد نمود. به علاوه غلبه عنصر تجاری در چنین فعالیت هایی امری غیرمتحمل است.
افزون بر موسسات و واحدهای غیرانتفاعی، تشکیلات با اهداف انتفاعی نیز ممکن است در قالب موسسه غیرتجاری ثبت و به فعالیت بپردازد . در این دسته از فعالیت ها در عین حال که قصد سود بردن انکارناپذیر است ، لیکن در حوزه فعالیت های تجاری چه در مفهوم قانونی و یا عرفی آن قرار نمی گیرند برای مثال موسسات حسابرسی، دفاتر وکالت ، موسسات و مطب های پزشکی را ضمن آنکه نمی توان غیر انتفاعی نامید، در عین حال تجاری هم محسوب نمی گردند. در نتیجه، این گونه امور را بایستی انتفاعی از نوع غیرتجاری به شمار آورد. ویژگی اصلی این دسته از فعالیت های انتفاعی، ارائه خدمات به جامعه است.
ماده یک آیین نامه اصلاحی ثبت تشکیلات و موسسات غیرتجاری، مصوب سال 1337 که بیشتر بر هدف و نوع فعالیت نظر دارد در همین زمینه مقرر می دارد :
” مقصود از تشکیلات و موسسات غیرتجاری مذکور در ماده 584 قانون تجارت ادبی یا امور خیریه و امثال آن تشکیل می شود اعم از آنکه موسسین و تشکیل دهندگان قصد انتفاع داشته و یا نداشته باشند.
تبصره : تشکیلات و موسسات مزبور می توانند عناوینی از قبیل انجمن ، کانون یا بنگاه . امثال آن اختیار نمایند. ولی اتخاذ عناوینی که اختصاص به تشکیلات دولتی و کشوری دارد از طرف موسسات مزبور ممکن نخواهد بود “.
آن گونه که از بخش دوم ماده مزبور برمی آید، قصد انتفاع به خودی خود موجب تجاری شناخته شدن موضوع شخصیت حقوقی نیست. ماده 2 آیین نامه یادشده، هدف موسسه غیرتجاری را بدین شرح به انتفاعی و غیرانتفاعی تفکیک نموده است :
تشکیلات و موسسات مزبور از لحاظ انطباق با مقررات این آیین نامه به دو قسمت تقسیم می شوند :
الف) موسساتی که مقصود از تشکیل آن جلب منافع و تقسیم آن بین اعضای خود نباشد.
ب) موسساتی که مقصود از تشکیل آن ممکن است جلب منافع مادی و تقسیم منافع مزبور بین اعضای خود یا غیر باشد مانند کانون های فنی و حقوقی و غیره .
اگرچه بند الف به مصادیق موسسات خیریه و موسسات آموزشی نمونه های خوبی برای این دسته از موسسات هستند. در حالی که بند ب ماده مرقوم کانون های فنی و حقوقی را به عنوان موسسه غیرتجاری انتفاعی برشمرده است.
برخی دیگر از اشخاص حقوقی غیرتجاری از گذشته های دور موجودیت داشته و دارای سابقه چند هزار ساله هستند. این نهادها را می توان پرستشگاه خواند، در همه آیین ها به عنوان تاسیسی دارای شخصیت حقوقی به رسمیت شناخته اند، بدون آنکه بهره گیری آن ها از این جایگاه مستلزم ثبت باشد. با این حال، با پیچیده شدن روابط اجتماعی – حقوقی و لزوم سازماندهی این گونه نهادها، امروزه دولت ها به منظور جلوگیری از سوء استفاده از نام و جایگاه مراکز دینی، مراکز یاد شده را تحت نظارت خود قرار داده و تشریفاتی را برای ایجاد شخصیت حقوقی آن ها ضروری می دانند.
جهت ثبت تشکیلات غیر تجاری ، تسلیم اظهارنامه ( فرم چاپی تقاضانامه ثبت موسسه ) به همراه ضمائم لازم در دو نسخه که دارای تاریخ و امضاء بوده ، الزامی است. ضمائم آن شامل نسخه اصلی یا رونوشت وکالتنامه ( در صورت تقاضا توسط وکیل ) ، رونوشت گواهی شده تصدیق کشوری که موسسه در آن جا به ثبت رسیده به همراه ترجمه مصدق فارسی آن ، دو نسخه اساسنامه و امضاء تمام صفحات آن توسط شرکاء ، صورت مجلس مجمع عمومی موسس مبنی بر انتخاب هیات مدیره و معرفی صاحبان امضاء ( دونسخه ) ، رسید پرداخت حق الثبت و فتوکپی شناسنامه شرکاء می باشد.
در صورت غیر انتفاعی بودن موسسه ، اجازه نامه نیروی انتظامی محل جهت ثبت ضروری می باشد و در صورت انتفاعی بودن آن موضوع موسسه با مدارک تحصیلی و تخصص موسسین تطبیق داده شده ، سپس دستور ثبت صادر می گردد.
سوالات خود را از ما بپرسید.
مشاورین ثبت نیک ، از نخستین گام های ثبت شرکت همراه و مشاور شما خواهند بود.