در این مقاله ضمن توضیح راجع به اوراق قرضه، ویژگی ها و انواع آن، شرایط و مزایای انتشار اوراق قرضه را نیز مورد بررسی قرار می دهیم .
اوراق قرضه اسنادی هستند که به موجب آنها ناشر متعهد می شود مبالغ معینی (بهره سالانه ) را در فاصله های زمانی مشخص به دارنده پرداخت کند و درسر رسید،اصل مبلغ را باز پرداخت کند؛ اوراق قرضه یک ابزار بدهی دراز مدت برای تامین مالی است و با تعهدات مشخصی همراه است،
دارندگان این اوراق بر خلاف صاحبان سهام عادی،ادعای مالکیت یا حق رای در شرکت ندارند و در واقع فقط وام دهندگان به ناشر هستند؛آنها پول خود را به ناشر قرض می دهند و در عوض بهره دریافت می کنند و در سر رسید نیز اصل سرمایه خود را پس می گیرند.
اوراق قرضه از طریق پذیره نویسی به عموم ارائه می شوند.پذیره نویسی معمولاَ به صورت مذاکره ای و گاهی به صورت رقابتی است.در پذیره نویسی مذاکره ای، مدیریت شرکت و پذیره نویسان با بررسی وضعیت شرکت و بازار، در مورد انتشار اوراق قرضه تصمیم می گیرند. این اوراق عمدتا در بازار خارج از بورس دادو ستد می شوند؛ اوراق پذیرفته شده در بورس نسبت کوچکی از کل اوراق قرضه منتشر شده در دنیا را تشکیل می دهد.بازار اوراق قرضه نسبت به بازار سهام از ثبات قیمتی بیشتری برخوردار است و دو ویژگی قابل توجه دارد.اول اینکه بازار بسیار بزرگی است و دوم ،با سرعت بسیار زیادی در حال رشد است.اوراق قرضه برخلاف سهام ،عمر محدودی دارند و اعتبار آنها در تاریخ معینی در آینده که سررسید نام دارد،به پایان می رسد.اگر چه ورقه قرضه تاریخ های معینی برای پرداخت بهره به همراه دارد،اصل سرمایه (مبلغ اسمی ورقه قرضه) فقط در تاریخ سر رسید باز پرداخت می شود.
• کاربرد اوراق قرضه
از اوراق قرضه برای دریافت وام های بلند مدتی که بازپرداخت آن به صورت تدریجی می باشد،استفاده می شود.بنابراین در حالی که بانک ها برای دادن وام های با مبلغ بالا،شرایط دشواری قرار داده اند؛شرکت های سهامی عام با انتشار اوراق قرضه می توانند این مبالغ را به دست بیاورد و دارندگان اوراق قرضه نیز تنها بستانکار شرکت محسوب می شوند و حق دخالت در امور شرکت را نیز ندارند.(ماده 53 ل ا.ق.ت)
• ویژگی های اوراق قرضه به شرح ذیل است:
1_ارزش یابی اوراق قرضه و تعیین ارزش فعلی آن،بر اساس نرخ تنزیل (سود،بهره) و مفهوم ارزش زمانی پول صورت می گیرد.
2_نرخ بهره قطعی از پیش تعیین شده، رکن اصلی این اوراق به شمار می رود.
3_در این اوراق استرداد (پس دادن) اصل سرمایه در پایان مدت آنها (اعم از اینکه طرح سود کند یا زیان) تضمین شده و صادر کننده اوراق، فقط به بازگرداندن سرمایه همراه با سود مورد توافق متعهد شده است.
4_ارزش بازاری (Market value ) اوراق قرضه،تحت تاثیر عرضه و تقاضا،با ارزش اسمی (Norminal value ) آن تفاوت می کند و دارنده آن علاوه بر نرخ بهره ثابت،مشمول (عایدی یا زیان) سرمایه (Capital gain or loss ) نیز می شود.
5_اوراق قرضه،بدهی انتشار دهنده و طلب دارنده را نشان می دهد و با عقد”قرض”قابل تطبیق است.
6_اوراق قرضه بیانگر مالکیت دارندگان آنها در طرح های تجاری یا صنعتی که اوراق برای آنها انتشار یافته،نیست؛بلکه بیشتر نشانگر وام ربوی است؛که خریداران اوراق،به صاحبان طرح ها و در واقع طرف های صادر کننده اوراق،داده اند.
• انواع اوراق قرضه
اوراق قرضه بر اساس ویژگی ها و بر حسب هدف شرکت یا چگونگی استهلاک آن به انواع مختلفی تقسیم می گردد که ذیلا مورد اشاره قرار می گیرند.
_ اوراق قرضه تضمین شده: اوراق قرضه ای است که تعداد و اقلامی از دارای های شرکت سهامی از قبیل تجهیزات و ماشین آلات به عنوان تضمین بازپرداخت اوراق،مورد وثیقه قرار می گیرند تا در صورتی که شرکت صادر کننده قادر به بازپرداخت این اوراق قرضه نباشد؛ دارایی های مورد وثیقه فروخته و از این طریق باز پرداخت اوراق صورت گیرد.
_ اوراق قرضه تضمین نشده: در این نوع اوراق قرضه،اعتبار و قدرت مالی شرکت سهامی،تضمین پرداخت است و اموال شرکت وثیقه بازپرداخت اوراق نمی باشد.
_ اوراق قرضه دولتی و خزانه داری کل: گاهی دولت برای جبران کسری بودجه یا سایر نیازهای مالی خود در خصوص پروژه های عمرانی اقدام به صدور اوراق قرضه می نماید.
_ اوراق قرضه قابل تبدیل یا تعویض با سهام شرکت: اوراق قرضه ای است که خریداران می توانند آنها را با سهام شرکت تبدیل یا تعویض نمایند.
_ اوراق قرضه سریال: اوراق قرضه ای که در یک تاریخ صادر می شود و باز پرداخت آن در سر رسید های مختلف است.
_اوراق قرضه با جایزه: در این نوع اوراق قرضه،شرکت سهامی علاوه بر پرداخت بهره مقرر،جوایزی نیز برای دارندگان این اوراق در نظر می گیرد.
_ اوراق قرضه قابل بازخرید: اوراق قرضه ای هستند که قبل از سر رسید،قابل بازخرید هستند.قیمت بازخرید این نوع اوراق معمولا از قیمت اسمی آنها بالاتر است.
• شرایط انتشار اوراق قرضه :
شرکت سهامی عام تنها شرکتی است که می تواند شرایط مقرر در این لایحه قانونی اوراق قرضه را منتشر نماید.برخی از این شرایط مربوط به شرکت و برخی دیگر مربوط به اوراق قرضه می باشند.
الف) شرایط مربوط به شرکت:
ماده 55 ل. ا.ق.ت برای اینکه شرکت بتواند اوراق قرضه را منتشر نماید لازم است دو سال تمام از تاریخ ثبت شرکت گذشته باشد و تمام سرمایه ی ثبت شده شرکت پرداخت و دو ترازنامه ی شرکت به تصویب مجمع عمومی رسیده باشد. و چنانچه رئیس و اعضای هیئت مدیره هر شرکت سهامی عام بدون رعایت موارد فوق مبادرت به صدور اوراق قرضه نمایند به جزای نقدی از بیست هزار ریال تا دویست هزار ریال محکوم خواهند شد. ( ماده 250 لایحه اصلاحی قانون تجارت)
ب) شرایط مربوط به اوراق قرضه:
_تبصره ماده 56 ل.ا.ق.ت :مبلغ اسمی اوراق قرضه و در صورت تجزیه،قطعات اوراق قرضه در هر بار انتشار باید مساوی باشد.
⃰ مبلغ اسمی هر ورقه قرضه عبارت است از حاصل تقسیم کل مبلغ وام بر تعداد اوراق قرضه.
_اوراق قرضه حداقل باید به امضای دو نفر که به موجب مقررات اساسنامه تعیین می شوند برسد.(ماده 25و60 ل.ق)
• ورقه (برگه) قرضه باید حاوی نکاتی باشد که ذیلا مورد اشاره قرار می گیرد:
1_نام شرکت
2_شماره و تاریخ ثبت شرکت
3_مرکز اصلی شرکت
4_مبلغ سرمایه شرکت
5_مدت شرکت
6_مبلغ اسمی و شماره ترتیب و تاریخ صدور ورقه قرضه
7_تاریخ و شرایط بازپرداخت قرضه و نیز شرایط بازخرید ورقه قرضه(اگر قابل بازخرید باشد)
8_تضمیناتی که احتمالا برای قرضه در نظر گرفته شده است
9_در صورت قابلیت تعویض اوراق قرضه با سهام،شرایط و ترتیباتی که باید برای تعویض رعایت شود ذکر نام اشخاص یا موسساتی است که تعهد تعویض اوراق قرضه را کرده اند.
10_در صورت قابلیت تبدیل ورقه قرضه به سهام شرکت مهلت وشرایط این تبدیل.
• مزایای انتشار اوراق قرضه
شرکت های سهامی معمولاَ در موارد زیر اقدام به انتشار اوراق قرضه می نمایند:
1_انتشار اوراق قرضه هزینه کمتری نسبت به صدور سهام دارد زیرا مخارج انتشار اوراق قرضه جزء هزینه های شرکت محسوب می شود و از پرداخت مالیات معاف خواهد بود.
2_شرکت های سهامی برای توسعه فعالیت های تولیدی و اقتصادی خود نیاز به سرمایه های زیادی دارند و برای تامین این سرمایه، انتشار اوراق قرضه،راه آسان تری خواهد بود.
⃰ در مواردی شرکت سهامی تمایل ندارد که با صدور سهام جدید، در مجمع عمومی خود تغییراتی بدهد زیرا دارندگان اوراق قرضه تنها طلبکار شرکت محسوب می شوند و نمی توانند بر خلا ف سهامداران از حقوق ناشی از سهم مانند حق رای و حق شرکت در مجامع عمومی استفاده نمایند.
سوالات خود را از ما بپرسید.
مشاورین ثبت نیک ، از نخستین گام های ثبت شرکت همراه و مشاور شما خواهند بود.