یکی از شاخصه های احراز و تخصیص شرکت های تجارتی استفاده از نام به عنوان معرف اصلی شرکت تجاری می باشد. نام شرکت به عنوان یکی از ممیزات اشخاص حقوقی و یکی از ابزارهای بسیار مهم شرکت ها برای جذب و برقراری ارتباط اشخاص در نظام حقوقی تلقی می گردد؛ شخصیت های حقوقی از جمله شرکت های تجارتی، همانند اشخاص حقیقی می بایستی با یک نام خاص شناخته و موجودیت پیدا نمایند.
از این رو اشخاص حقوقی بر طبق قانون تجارت و قانون ثبت شرکت ها و سایر قوانین و مقررات مربوطه می بایستی دارای نام مخصویی باشند تا با آن نام در مرجع ثبت شرکت ها به ثبت برسند و تمامی فعالیت های آنها در لقای آن نام انجام پذیرد. برطبق ماده 585 قانون تجارت، شخص حقوقی می تواند دارای کلیه حقوق و تکالیفی شود که قانون برای افراد قائل است مگر حقوق و وظایفی که بالطبیعه فقط انسان ممکن است دارای آن باشد، مانند حقوق و وظایف ابوّت – بنوّت و امثال ذلک. لذا اختصاص نام برای اشخاص حقوقی جهت احقاق و شناسایی حقوق و تکالیف آن امری ضروری می باشد. شناسایی آسان و بهره مندی از سوابق و تجارب شرکت در کنار نام مناسب برای آن شخصیت حقوقی امکان پذیر می باشد.
• چگونگی انتصاب نام شرکت های تجاری :
با عنایت به اینکه مرحله تأیید نام یکی از مراحل ثبت تأسیس و یا تغییرات انواع شرکت ها محسوب می گردد و به طور جداگانه و مستقل نام شرکت ثبت نمی گردد، لذا مقررات مجزا و مصرحی در این خصوص وجود ندارد،معذلک در حال حاضر ملاک اقدام تعیین نام دستورالعمل ابلاغی در سایت اطلاع رسانی ثبت شرکت ها می باشد. به طور کلی نام های درخواستی علاوه بر عدم تشابه می بایستی مشمول یکی عناوین اختصاص به تشکیلات دولتی و کشوری و یا مخالف موازین شرعی، نظم عمومی و یا شامل واژه های بی معنی یا الفاظ زشت و مستهجن و خلاف اخلاق حسنه و نام های ترکیبی فارسی که تداعی کننده واژه های بیگانه است، نباشد.
مطابق دستورالعمل اجرایی تعیین نام اشخاص حقوقی، متقاضیان ثبت اشخاص حقوقی، با مشخص نمودن نوع شخصیت حقوقی و ارائه مدارک لازم، نسبت به پیشنهاد نام شخصیت حقوقی مورد نظر اقدام می نمایند.
پیشنهاد نام اشخاص حقوقی از واژه یا واژگان با معنی که متقاضیان ثبت اعم از ایرانی یا خارجی ارائه می نماید صورت می پذیرد. اشخاص حقوقی که ثبت نام پیشنهادی آن ها نیازمند اخذ مجوز از مراجع ذی صلاح است، باید پیش از ارائه تقاضای ثبت تأسیس به مرجع ثبت شرکت ها، به طریق مقتضی نسبت به اخذ مجوز اقدام و به ضمیمه مدارک تسلیم نمایند. مهلت اعتبار نام تأیید شده اشخاص حقوقی که منجر به ثبت و آگهی می گردد، نامحدود است. اعتبار تأیید نام شخص حقوقی در شرف تأسیس یا تغییرات، 3 ماه از تاریخ تأیید می باشد. این مدت برای شرکت های سهامی عام، 6 ماه از تاریخ تشکیل مجمع عمومی مؤسس می باشد.
• مواردی که در انتخاب نام شرکت خود باید مد نظر داشته باشید شامل :
1. دارای ریشه فارسی باشد.
2. لاتین نباشد.
3. با شئونات انقلاب اسلامی ایران منافات نداشته باشد.
4. تکراری نباشد.
5. دارای اسم خاص باشد.
6. از اعداد به صورت ریاضی در آن استفاده نشود، بلکه به صورت حروف نوشته شود.
7. از عناوین ایثارگران و شاهد و امثالهم که انحصاراً تحت نظارت سازمان محترم بنیاد شهید و امورایثارگران می باشد، استفاده نشود.
8. ازعنوان های شعرا، دانشمندان و کاشفان درعصر حاضر استفاده نشود.
9. عدم استفاده ازحروف اول چند کلمه به عنوان اسم مخفف و یا ترکیبی از چند حرف.
10. عدم استفاده از حرف اول بعضی از کلمات مثل: پی وی سی و…
* حداقل تعداد سیلاب ها برای انتخاب نام شرکت 3 سیلاب می باشد.
• برخی از اسامی که قبل از ثبت نام شرکت نیاز به مجوز دارند:
شماری از نام های درخواستی از سوی متقاضیان قبل از ثبت نیاز به اخذ مجوز از دستگاه های اجرایی دارند که بر طبق بخشنامه ارسالی از سوی اداره کل ثبت شرکت ها و مؤسسات غیرتجاری نام های که نیاز به اخذ مجوز دارند احصاء شده است که برخی از موارد مذکور را می توان به شرح ذیل بیان نمود:
_ اسامی و عناوین مربوط به امور پولی و بانکی شامل: بانک ها و مؤسسات اعتباری و صرافی و لیزینگ ها و تعاونی ها و صندوق های تعاونی قرض الحسنه که نیاز به دریافت مجوز از بانک دارند.
_ اسامی و عناوین بیمه ای شامل: بیمه، خدمات بیمه، کارگزاری بیمه، نیاز به اخذ مجوز از بیمه مرکزی دارند.
_اسامی و عناوین بورس شامل: نهادهای مالی کارگزاران، معامله گران، بازارگردانان، مشاوران سرمایه گذاری مؤسسه رتبه بندی، صندوق سرمایه گذاری، شرکت های سرمایه گذاری بورسی، پردازش اطلاعات مالی، تأمین سرمایه و صندوق بازنشستگی نیاز به اخذ مجوز از سازمان بورس داشته. البته در خصوص استفاده از هر نوع درج عنوان ( سرمایه گذاری ترکیبی) در نام، نیازی به اخذ مجوز از سازمان بورس اوراق بهادارندارد و صرفاً عنوان سرمایه گذاری مطلق و یا سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار تکلیف به اخذ مجوز شده است. لذا سرمایه گذاری ساختمانی، سرمایه گذاری پروژه عمرانی و غیره نیاز به اخذ مجوز ندارد. هم چنین در خصوص تعاونی سهامی عام علاوه بر اخذ مجوز از ادارات تعاونی می بایستی از سازمان بورس اوراق بهادار نیز مجوز اخذ گردد. درباره تعاونی اعتبار علاوه بر لزوم دریافت مجوز از ادارات تعاونی می بایستی از بانک مرکزی نیز مجوز اخذ گردد.
_ اسامی و عناوین در قالب تعاونی، تعاونی مسکن و مصرف و تولید و خدماتی و کشاورزی، مستلزم اخذ مجوز از وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی می باشند.
_ و سایر مواردی که به موجب قانون پیش بینی گردیده است.
• نام پیشنهادی اشخاص حقوقی در موارد زیر قابل تأیید نمی باشد :
- نامه های که درآن از اسامی، عناوین و اصلاحات بیگانه استفاده شده باشد.
- نام های که مخالف موازین شرعی، نظم عمومی و یا شامل واژه های بی معنا یا الفاظ قبیحه و مستهجن و خلاف اخلاق حسنه باشند.
- نام یا نام های اختصاری یا حروفی که رسماً متعلق به دولت باشد از قبیل ایران، کشور
ناجا،نزاجا، مگر با ارائه مجوز از مقام صلاحیت دار دولتی.
- نام های که اختصاص به تشکیلات دولتی و کشوری دارند.
- هنگامی که در یک نام پیشنهادی،ترکیبی از دو واژه فارسی، تداعی کننده یک واژه بیگانه باشد، امکان ثبت آن وجود ندارد.
چنانچه نام شخصیت حقوقی به صورت مقید ثبت شده باشد، امکان انتخاب نام جدید مشتق از آن به صورت مطلق برای شخصیت حقوقی دیگر وجود ندارد. به طور مثال اگر نام شرکت تجارت بامداد البرز ثبت شده در بانک اطلاعاتی وجود داشته باشد، دیگر نام بامداد به تنهایی به متقاضی دیگرداده نمی شود هر چند که نام مذکور به تنهایی ثبت نشده باشد. البته این موضوع با برخی از اصول کلی حقوقی متفاوت می باشد که جا دارد نسبت به آن آسیب شناسی گردد و رویه اداره تعیین نام در تأیید نام در این خصوص اصلاح گردد.
* واژه هایی که به طرز گمرا کننده ای شبیه نام ثبت شده دیگری باشند، پذیرفته نمی شوند.
* اضافه کردن اعداد به نام هایی که سابقه ثبت دارند، پذیرفته نمی شوند و در صورت استفاده از اعداد در نام های جدید پیشنهادی، باید نگارش آن ها به صورت حروفی باشد. نام های تأیید شده، به صورت جداگانه و جدای از انتقال مالکیت شرکت، قابل انتقال به غیر نمی باشد.
* نام اشخاص حقوقی ثبت شده با تسلیم صورتجلسه ای که با رعایت قوانین، مقررات و شرایط اساسنامه متناسب با نوع شخصیت حقوقی تنظیم و به مرجع ثبت شرکت ها ارائه می شود، قابل تغییر خواهد بود، در تعیین و تغییرنام اشخاص حقوقی رعایت مواد مواد قانونی از جمله قانون تجارت و تبصره ذیل ماده (4) لایحه اصلاحی قانون تجارت و تبصره ذیل ماده (1) آیین نامه ثبت تشکیلات و مؤسسات غیر تجاری الزامی است.