ثبت شرکت های خارجی در ایران

شرکت هایی که در ایران تشکیل بشوند و مرکز اصلی آن ها در ایران باشد ،ایرانی و سایر شرکت ها خارجی هستند. به موجب ماده 3 قانون ثبت شرکت ها ، برای آنکه شخصیت حقوقی شرکت خارجی در ایران شناخته شود و شرکت خارجی بتواند در ایران مبادرت به امور تجاری کند، باید در مملکت اصلی خود شرکت قانونی شناخته شده ، در اداره ثبت اسناد تهران به ثبت رسیده باشد.عدم هر یک از دو ملاک فوق موجب می شود که از دید قانون ایران ، شرکت خارجی موجودیت نداشته باشد.
حال این سوال مطرح می شود که ثبت شرکت خارجی در ایران مجاز است یا خیر ؟
چنین پرسشی از این لحاظ مطرح می شود که اصل 81 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مقرر می کند : دادن امتیاز تشکیل شرکت ها و موسسات در امور تجاری و صنعتی و کشاورزی و معادن و خدمات به خارجیان مطلقاَ ممنوع است. آیا این اصل به این معناست که شرکت های خارجی را به این دلیل که ثبتشان ممنوع است، نمی توان در ایران به رسمیت شناخت ؟ شورای نگهبان در تفسیری که از این اصل کرده گفته است : شرکت های خارجی که با دستگاه های دولتی ایران ، قرارداد قانونی منعقد نموده اند می توانند جهت انجام امور قانونی و فعالیت های خود در حدود قرارداد منعقده و طبق ماده 3 قانون ثبت شرکت ها به ثبت شعب خود در ایران مبادرت نمایند و این امر با اصل 81 قانون اساسی مغایرتی ندارد. بنابراین، فعالیت شرکت های خارجی در ایران هنگامی قانونی است که شخصیت آن ها در ایران شناسایی شود و این شناسایی فقط با ثبت آن ها ممکن می شود.
انعقاد قرارداد توسط شرکت های خارجی با موسسات ایرانی مجوز ثبت و در نتیجه ، تشکیل شرکت های خارجی در ایران نیست ؛ اما ممنوعیت ثبت شرکت خارجی فقط در صورتی صادق است که شرکت خارجی بخواهد در ایران به فعالیت مربوط به امور تجاری، صنعتی، کشاورزی، معادن . خدمات بپردازد ، والا خارج از قیود مندرج در اصل 81 قانون اساسی، تشکیل شرکت خارجی از طریق ثبت آن بلامانع است.

• ضوابط ثبت شرکت خارجی در ایران

درخواست ثبت باید در تهران و نزد اداره ثبت شرکت ها و مالکیت صنعتی به عمل آید. شرکتی که درخواست ثبت می کند، باید در نزد مرجع ثبت شرکت ها ثابت کند که در کشور خود قانونی است. این امر با ارائه مدارکی از مراجع ذی صلاح کشور مربوط که توسط مقامات کنسولی ایران در آن کشور تصدیق شده باشد، احراز می شود.
جهت ثبت شرکت های خارجی، ماده ی 5 نظامنامه ی اجرای قانون ثبت شرکت ها مصوب 1310تقدیم اسناد زیر را ضروری تلقی کرده است:
1- اظهارنامه ی ثبت
2- یک نسخه مصدق از اساسنامه ی شرکت
3- یک نسخه مصدق از اختیارنامه ی نماینده عمده شرکت در ایران و در صورتی که شرکت چند نماینده مستقل در ایران داشته باشد،یک نسخه مصدق از اختیارنامه هر یک از آن ها
4- داشتن مجوز از وزارتخانه یا سازمان دولتی و یا یک نهاد انقلابی و یا موافقت یکی از وزارتخانه های جمهوری اسلامی ایران چنانچه شرکت خارجی باشد که شرایط عملیات آن به موجب امتیازنامه صحیح منظمی مقرر گردیده علاوه بر اسناد فوق باید موارد امتیاز نامه با تصدیق وزارت امور خارجه مشعر بر صحت آن امتیازنامه نیز تسلیم شده باشد کلیه اوراق مزبور باید به فارسی تهیه شده و یا یک نسخه ترجمه مصدق از آن به فارسی ضمیمه شود.
پس از تقدیم اسناد فوق به اداره ی ثبت شرکت ها، کارشناس ثبت شرکت، اظهارنامه شرکت مزبور را رسیدگی می کند.طبق ماده 6 نظامنامه ی مذکور،اظهارنامه موضوع بند 1 ماده 5 باید به فارسی نوشته شده،دارای نکات زیر باشد:
1- نام کامل شرکت
2- نوع شرکت از سهامی و ضمانتی-تضامنی-و مختلط و غیره
3- مرکز اصلی شرکت و آدرس صحیح آن
4- تابعیت شرکت
5- مقدار سرمایه شرکت در تاریخ تقاضا
6- آخرین بیلان شرکت،مشروط بر اینکه قوانین جاریه و یا عرف تجاری مملکت اصلی شرکت و یا اساسنامه ی خود شرکت،انتشار بیلان شرکت را مقرر کرده باشد.
7- در چه محل و در چه تاریخ و در نزد کدام مقام صلاحیتدار،شرکت تقاضا کننده،مطابق قوانین مملکت اصلی خود ثبت شده است.
8- شرکت به چه نوع امر صنعتی یا تجاری یا مالی در ایران مبادرت می کند.
9- شعب آن در کدام یک از نقاط ایران موجود است.
10- نماینده عمده شرکت در ایران کیست و اگر شرکت چند نماینده مستقل دارد،نمایندگان مستقل شرکت در ایران چه اشخاصی هستند.
11- اسم و آدرس صحیح شخص یا اشخاصی که مقیم در ایران بوده و برای دریافت کلیه ابلاغات مربوطه به شرکت صلاحیت دارند.
12- تعهد به اینکه همه ساله یک نسخه از آخرین بیلان شرکت را در صورتی که بیلان مزبور مطابق فقره ششم این ماده انتشار باشد،به دایره ثبت شرکت ها بدهد.
هرگاه ثبت شعبه شرکت خارجی مد نظر باشد، ماده 8 نظامنامه اجرای قانون ثبت شرکت ها،ارائه مدارک ذیل را ضروری دانسته است:
1- اظهارنامه ثبت به فارسی
2- سواد مصدق سند ثبت خود شرکت در ایران
3- سواد مصدق از اختیارنامه نماینده که مدیر شعبه است.
چنانچه تقاضای ثبت شعبه در ضمن تقاضای ثبت خود شرکت به عمل آید،تقدیم سواد مصدق سند ثبت خود شرکت لازم نخواهد بود.
به موجب ماده 18 نظامنامه مذکور،”پس از ثبت شرکت و هر یک از شعب آن، اداره ثبت اسناد باید تصدیقی مشعر بر ثبت شرکت یا شعبه آن به تقاضا کننده بدهد.تصدیق مزبور باید حاوی مراتب ذیل باشد:
1- نام کامل شرکت
2- نوع شرکت از سهامی و ضمانتی و مختلط و غیره
3- مرکز اصلی شرکت و آدرس صحیح آن
4- تابعیت شرکت
5- مقدار سرمایه شرکت در تاریخ تقاضا
6- در چه محل و در چه تاریخ و در نزد کدام مقام صلاحیتدار شرکت تقاضا کننده مطابق قوانین مملکت اصلی خود ثبت شده است.
7- شرکت به چه نوع  امر صنعتی یا تجاری یا مالی در ایران مبادرت می کند.
8- تاریخ ثبت
9- امضای مدیر کل ثبت اسناد مملکتی
هرگاه تصدیق، راجع به ثبت شعبه باشد،علاوه بر موارد فوق،در تصدیقنامه باید محل شعبه نیز قید شود.
لازم به توضیح است به موجب ماده 21 نظامنامه، مراتب مذکور در ماده فوق باید در یکی از روزنامه های محلی منتشر شود که شعبه شرکت در آن جا دایر بوده و یا تاسیس می شود.

• حقوق شرکت های خارجی در ایران

هر گاه شخصیت حقوقی شرکتی در ایران شناخته شد، شرکت در همان شرایطی قرار خواهد گرفت که یک شخص حقیقی خارجی در ایران داراست. به عبارت دیگر، چنین شرکتی از کلیه حقوقی که برای خارجیان در نظر گرفته شده برخوردار شده، کلیه تعهدات آن ها را نیز خواهد داشت؛ با این توضیح که شرکت خارجی، اولاَ نمی تواند در ایران بیش از حقوقی را بهره مند شود که خاص اشخاص حقیقی است ، مانند حقوق خانوادگی و امثال آن . از طرفی ، قوانین خاص ممکن است برای شرکت تمهیداتی معین کرده باشند که اشخاص خارجی بیگانه مشمول آن نمی شوند؛ مانند ماده 107 قانون مالیات های مستقیم ( مصوب 1380) که برای اشخاص حقوقی خارجی که در ایران فعالیت می کنند، مقررات ویژه مالیاتی معین کرده است.
در انتها شایان ذکر است “شرکت های سهامی خاص”  و ” با مسئولیت محدود” ، جزء متداول ترین انوع شرکت هایی هستند که توسط اتباع خارجی در ایران به ثبت می رسند.
ثبت شرکت نیک
( مجری ثبت انواع شرکت های ایرانی و خارجی )