امروزه علامت تجاری و علامت صنعتی اغلب مترادف با هم استعمال شده و به انگلیسی trade mark نامیده می شود ولی در واقع این دو علائم مترادف هم نمی باشند و دو مشخصه جدا هستند که هر یک کاربرد خاص خود را دارند . در این مقاله به مقایسه میان آنان می پردازیم.
- تعریف علائم تجاری
در بند 1 ماده 15 موافقت نامه تریپس علامت تجاری این گونه تعریف شده است : ” هرگونه علامت یا ترکیبی از علائم که بتواند کالاها یا خدمات یک فعالیت را از کالاها یا خدمات فعالیت های دیگر متمایز گرداند علامت تجاری به شمار خواهد آمد “. چنین علامتی به ویژه کلمات ، شامل اسامی مشخص ، حروف ، اعداد ، عناصر تصویری و ترکیبی از رنگ ها و همین طور هرگونه ترکیبی از این علائم برای ثبت به عنوان علائم تجاری خواهند بود.
به موجب ماده ی 30 قانون ثبت علائم تجاری مصوب سال 1386 ،علامت و نام تجاری عبارتند از:
الف) علامت یعنی هر نشان قابل رویتی که بتواند کالاها یا خدمات اشخاص حقیقی یا حقوقی را از هم متمایز سازد.
ب) علامت جمعی یعنی هر نشان قابل رویتی که با عنوان علامت جمعی در اظهارنامه ی ثبت معرفی شود و بتواند مبدا و یا هرگونه خصوصیات دیگر مانند کیفیت کالا یا خدمات اشخاص حقیقی و حقوقی را که از این نشان تحت نظارت مالک علامت ثبت شده جمعی استفاده می کنند متمایز سازد.
ج) نام تجاری یعنی اسم یا عنوانی که معرف و مشخص کننده ی شخص حقیقی یا حقوقی باشد.
- علائم صنعتی
علائمی که سازنده یک محصول روی کالای خود قرار می دهد ، علامت صنعتی محسوب می شود. این محصول می تواند یک کالای تمام شده یا ناتمام باشد ، با این حساب یک کالای تجاری ممکن است طی فرآیند تکوین خود ، چندین مارک متعلق به سازندگان مختلف را همراه داشته باشد. یک شرکت که تولیدات متنوع دارد ، ممکن است روی هر کالای خود علامت خاصی قرار دهد ، مانند علائمی که بر محصولات مختلف یک شرکت تولید کننده کالاهای بهداشتی قرار می گیرد ، اما همین شرکت تنها یک علامت تجاری دارد.
- مقایسه علائم تجاری و صنعتی
علامت تجاری به مثابه یک اسم عام ، برای معرفی کالاهای مختلف یک تجارتخانه به کار می رود ، در صورتی که علامت صنعتی برای مشخص کردن نوعی از محصول به کار می رود ، مثلاَ ” بایر ” علامت تجاری کارخانه ای است که داروهای مختلفی را که هر یک علامت صنعتی بخصوصی دارند ، مانند آسپرین و آبترین به بازار عرضه می کند. ولی در عمل و اصطلاح علامت تجاری و علامت صنعتی اغلب به جای یکدیگر استعمال می شوند.
عمده ترین خصوصیت یک علامت تجاری و صنعتی ، این است که به یک شرکت و یا مجموعه ای از شرکت های وابسته به یک موسسه مادر، این امکان را می دهد که خود و محصول و یا خدمات خود را نسبت به محصولات و خدمات شرکت های دیگر متمایز سازد و هماهنگ با آن قدرت انتخاب مصرف کننده را افزایش دهد. بنابراین می توان گفت که این نوع علائم ابزارهایی در خدمت مصرف کننده و رقبای تجاری و صنعتی هستند ، به عبارت روشن تر علائم تجاری و صنعتی عبارتند از ابزارهای دیداری . به ویژه کلمات یا تصاویری که در یک بازار برای تشخیص محصولات و یا خدمات شرکت ها از یکدیگر به کار گرفته می شوند … هدف از برگزیدن آن ها دادن امکان تشخیص محصولات و یا خدمات موسسات به مشتری می باشد. شاید بتوان این علائم را به چراغ های دریایی تشبیه نمود که مشتریان ، تامین کنندگان و عوامل دیگر محیط ( همچون نمایندگان دولت ) را بدون ابهام متوجه خود می سازد.
” علائم متمایز کننده ” کالاها ، خدمات و شرکت ها همان طور که اشاره شد بسیار متنوع بوده ، در اشکال و کلمات مختلف عرضه می شوند. نام گذاری های جغرافیایی و نام تجاری یا تابلوی یک سازمان و شرکت هم جزئی از علائم به شمار می آیند.
در سال های اخیر پدیده اینترنت و تجارت الکترونیک موجب پیدایش علائم متمایز کننده همچون www.la.com که یک سایت اینترنتی برای فروش لباس است شده اند. این علائم نیز به مشتری این امکان را می دهد تا یک شرکت را در سراسر دنیا شناسایی کند.
در این جا باید تاکید نمود که هر ” علامت متمایز کننده ” ، علامت تجاری و صنعتی نیست : از نظر حقوق مالکیت صنعتی برخی کشورها چون فرانسه ، نام های تجاری و تابلوی یک شرکت ، دارای حقوق انحصاری نمی باشند و در مقابل جعل و تقلید و شبیه سازی مورد حمایت قرار نمی گیرند، بلکه تنها علیه رقابت نامشروع و مکارانه از آن ها دفاع می شود.
اما در میان تمامی علائم متمایز کننده ، علائم تجاری و صنعتی بیشترین و کامل ترین حقوق را به خود اختصاص می دهند برای تحقق چنین حقوقی لازم است تا علامت مزبور قابل حمایت بوده و به عنوان یک علامت تجاری و صنعتی به ثبت رسیده باشد، در واقع برخی از علائم به دلایل عام ( همچون علامتی که خلاف نظم عمومی باشد ) و یا به دلایل خاصی ( مانند استفاده از علامت رسمی یک کشور ) نمی توانند به عنوان علامت تجاری و صنعتی به ثبت برسند اما در صورت به ثبت رسیدن ، به سرمایه موسسه تبدیل می شوند و در صورت رسیدن به شهرت ، به ویژه در سطح بین الملل، گاه میلیاردها بورو ارزش می یابند.
نکته قابل توجه این است که در قانون مصوب 1310 ایران در تعریف از علائم تجاری هیچ اشاره ای به علائم خدماتی نشده بود که در قانون جدید با توجه به اینکه با گسترش پدیده جهانی شدن اقتصاد به ویژه با توسعه فناوری رایانه ها و استفاده روزافزون از شبکه اینترنت ، زمینه گسترش جعل و راهزنی بین المللی بیش از گذشته فراهم شده است. علائم مربوط به خدمات نیز به رسمیت شناخته شده است.
در صورت نیاز به هرگونه مشاوره می توانید با ما تماس حاصل فرمایید.
همواره آماده پاسخگویی به سوالات ثبتی شما عزیزان هستیم.