سرمایه در لغت پول یا کالایی است که اساس کسب و تجارت قرار بدهند و پول که اصل به بهای چیزی داده شده که هرگاه بیشتر از آن فروخته شود مبلغ اضافی سود خواهد بود. همچنین به معنای دارایی و ثروت است و یا آنچه که کسی از نقد و جنس دارد و به عبارت دیگر اصل و مایه چیزی را سرمایه گویند. سرمایه شرکت مبلغی است که در ترازنامه شرکت در زیر عنوان دارایی اولیه و هم زیر عنوان بدهی اولیه شرکت درج می شود.
پس منظور از سرمایه در شرکت های تجاری مشابه سرمایه اقتصادی است. اما شکل دیگری از سرمایه که گاه در حقوق اقتصادی مطرح است و پس از این که به عنوان آورده به شرکتی انتقال یافت در حقوق اقتصادی مطرح است سرمایه خارجی است. سرمایه گذاری خارجی هم شکل دیگری از سرمایه گذاری است که معمولاَ اجازه ثبت نمایندگی یا شعبه خارجی در ایران موجب تشویق سرمایه گذاران خارجی می شود و این نوع سرمایه خارجی تفاوتی با سرمایه داخلی ندارد و همان مفهوم در شرکت ها بر آن بار می شود با این تفاوت که سرمایه گذاران خارجی دارای منشاء خارجی است که به صورت نقدی و غیرنقدی وارد کشور می شود. در صورتی که وجه نقد باشد به صورت ارز قابل تبدیل از طریق نظام بانکی یا طرق انتقال وجوه که مورد تایید بانک مرکزی ایران باشد و سرمایه غبرنقدی مانند ماشین آلات و تجهیزات ، ابزار و قطعات یدکی ، قطعات منفصله و مواد اولیه ، افزودنی و کمکی ، دانش فنی ، حق اختراع نام ها و علائم تجاری و خدمات تخصصی و سایر موارد مجاز به کشور وارد می شود. اما وقتی که به عنوان بخشی از سرمایه موسسین یک شرکت وارد کشور می شود می بایست به جای واژه سرمایه که متعلق به اشخاص حقیقی و حقوقی سابق است از آن به عنوان آورده نام برد یعنی از این پس آورده تلقی می شود نه سرمایه خارجی . چه پیش از این از نگاه اقتصادی سرمایه خارجی تلقی می گردید در حالی که از زمان تادیه یا تسلیم به شرکت در حال تاسیس آورده و سپس از نگاه تجاری سرمایه شرکت تجاری تلقی می گردد.
بنابراین سرمایه ای که با آن می توان به انجام معاملات تجاری پرداخت مصادیق متعددی دارد. پس مصادیق سرمایه را در شرکت های تجاری می توان به دو دسته تقسیم نمود :
- سرمایه مشهود
سرمایه و دارایی مشهود سرمایه ای است که موجودیت و عینیت دارد و با چشم می توان آن را مشاهده کرد و با دست می توان آن را لمس نمود و تجارت با آن سهل و آسان و ممکن است. سرمایه مشهود همان سرمایه ای است که می توان به صورت ملموس روی آن حساب نمود و در صورتی که مالکیت آن معارضی نداشته باشد بری پیشبرد اهداف شرکت سرمایه قابل اطمینانی است که اقسام آن عبارتند از :
الف ) وجه نقد : سرمایه ها می توانند به صورت وجه نقد باشد یعنی قابل شمارش و میزان حقیقی آن معلوم و مشخص باشد وجه نقد ابزار و وسیله اصلی تجارت محسوب می شود. اگرچه گاه با نوسات اقتصادی از ارزش آن کاسته می گردد و گاه بر ارزش آن افزوده می شود. وجه نقد به سپرده های دیداری که توسط اشخاص اعم از اشخاص حقوقی و حقیقی به صورت سپرده گذاری بلند مدت یا کوتاه مدت و نظایر این ها نزد بانک ها یا سایر موسسات امانت داری مالی سپرده می شود یا نزد اشخاص به صورت اسکناس یا سکه باقی می ماند گویند.
جاری ترین دارایی یک واحد تجاری وجه نقد می باشد که مبدا و واسطه خرید و فروش و خدمات است و عاملی جهت تسویه حساب و انجام تعدات در سررسید است. به علاوه وسیله ای برای اندازه گیری میزان توان و قدرت مالی یک تجارتخانه می باشد زیرا منابع وجوه نقد برای تامین و پرداخت مخارج برنامه ریزی شده در شرایط خاص و اضطراری است. مهم ترین ویژگی وجه نقد، دیداری بودن آن است زیرا بدون اطلاع قبلی قابل برداشت یا مطالبه خواهد بود. وجه نقد شامل انواع پول های رایج ، سکه ، اسکناس و نظایر آن است که جهت معاملات تجاری مورد استفاده قرار می گیرد و باید آن را پشتوانه چک ، سفته ، برات و حواله های بانکی و سایر اسناد تعهد آور دانست.
ب) اموال : گاه سرمایه شرکت می تواند اموال باشد. اموال جمع مال است و مال فعل ماضی از میل است به معنی خواستن و در فارسی هم به آن خواسته گویند و آن چیزی است که ارزش مبادله دارد. بر اساس قانون مدنی اموال خود بر دو قسم است ، اموال منقول و اموال غیر منقول
اموال منقول اموالی است که نقل آن از محلی به محل دیگر ممکن باشد بدون این که به خود یا محل خرابی وارد آید مانند خودرو که می توان آن را حرکت داد.
اموال غیر منقول اموالی است که از محلی به محل دیگر نتوان نقل نمود اعم از این که استقرار آن ذاتی باشد یا به واسطه عمل انسان استقرار پیدا کرده باشد به نحوی که نقل آن مستلزم خرابی یا نقض خود مال یا محل آن باشد مانند زمین های کشاورزی و غیرکشاورزی ، ساختمان شرکت و یا کارخانه .
- سرمایه نامشهود
سرمایه یا دارایی نامشهود آن است که موجودیت و عینیت ندارد و ما با لفظ به آن اعتبار داده ایم اما می توانیم از آثار آن بهره مند شویم و در معاملات تجاری می تواند تقویم گردد و تبدیل به پول شود و معمولاَ دارای ارزش اقتصادی است مانند حق کپی ، حق اختراع یا دانش فنی ، نام تجاری
- حق سرقفلی
سرقفلی پولی است که کسی به دیگری بدهد تا خانه یا دکانی را که در اجاره او است به وی واگذار کند. در اصطلاح حقی است که به موجب آن مستاجر متصرف ، در اجاره کردن محل کسب خود بر دیگران مقدم شناخته می شود و در عرف بازار وقتی می گویند تاجری سرقفلی مغازه اش را فروخت یعنی آن را تخلیه کرد و به دیگری واگذارد.
- حق کسب و پیشه
کسب در لغت به معنای حاصل کردن و به دست آوردن و فراهم کردن آمده است. کسب و پیشه همان منفعت به دست آمده ناشی از پیشه و حرفه ای است که صاحب آن دارا می باشد که این منفعت به دست آمده ناشی از پیشه و حرفه ای است که صاحب آن دارا می باشد که این منفعت فقط محدود به حرفه و صنعت و تخصص خاصی نمی باشد بلکه رفتار حرفه ای برای جذب مشتری نسبت به آن محصول را با شیوه های متعدد در برمی گیرد.
وقتی صاحب یک حرفه یا تولید با عرضه کالای متناسب با ذوق و سلیقه و خواست مشتری فعالیت تجاری در مدت مدیدی می نماید قطعات مشتریان ثابت دائمی را برای خود فرض می کند. چه در این مدت عرضه کالا صاحب حرفه با رفتار حرفه ای معقول و رعایت آداب و معاشرت همراه با اخلاق توانسته بر جذب مشتریان ثابت خود بیافزاید . این مجموعه اقدامات و رفتارها موجب گردیده تا حقی بر مشتریان پیدا کند زیرا به محض این که محل کسب را به دیگری واگذار کند و به محل دیگری بروند عده ای از مشتریان خود را از دست خواهد داد که به این حق کسب و پیشه گویند.
- حقوق ادبی و هنری
حقوق ادبی و هنری حقوقی است که پدیدآورندگان آثار ادبی و هنری اعم از مولف، مصنف و هنرمند بر منافع مادی و معنوی اثر و مجاورین اعم از اجرا کنندگان و تهیه کنندگان آثار صوتی و پخش کنندگان و همچنین انتقال گیرندگان قراردادی یا قهری ( وراث) بر منافع مادی آثاری که قانونگذار با شرایط مقرره مورد حمایت قرار داده برخوردارند.
- حقوق مالکیت صنعتی
حقوق مالکیت صنعتی مجموعه حقوق و سلطه یا اقتداری است که بر موضوعات مختلف صنعتی نظیر اختراعات و هرگونه پدیده خلق شده ای که خصوصیات صنعتی یا تجاری داشته باشد بار می شود و به مالک آن حق می دهد که به طور انحصاری ولی موقتی از آن بهره برداری کند. حقوق مالکیت صنعتی دارای مصادیقی است از جمله حق اختراع و طرح ها یا مدل های صنعتی ، حق نام تجاری ، حق بر علائم تجاری و حق بر اسرار تجاری
– حق اختراع :
اختراع عبارت است از ابداع یا کشف یک وسیله یا ابزار جدید و ابتکاری برای تحصیل یک نتیجه یا محصول صنعتی و کشاورزی و به دست آوردن راه حلی جدید در زمینه تکنولوژی و مسائل فنی و فناوری یا ابداع یک محصول تازه صنعتی یا کشاورزی و امثال آن . بنابراین حقی که بر منافع مادی و معنوی آن برای صاحبش ایجاد شود حق اختراع است. چنانچه ورقه اختراع به نام شرکت ثبت شده باشد از اموال و سرمایه شرکت محسوب می شود.
– طرح صنعتی :
طرح صنعتی عبارت است از هرگونه ترکیب خطوط یا رنگ ها که اشکال دوبعدی را نمایش می دهد و این اشکال درفرآورده های صنعتی و ساخت صنایع مختلف از جمله در تولید و ساختن صنایع دستی مورد استفاده قرار می گیرد و طرح صنعتی و حق بر آن را حق مادی و معنوی بر طرح صنعتی گویند که بهره برداری از حق مادی آن متعلق به شرکت است.
– مدل صنعتی :
مدل عبارت است از اشکال سه بعدی که از ترکیب خطوط یا رنگ ها به وجود می آید و در زمینه های مختلف زندگی انسان ها کاربرد خواهد داشت.
– علائم تجاری :
مطابق بند الف ماده 30 قانون ثبت اختراعات و طرح های صنعتی و علائم تجاری مصوب 1386 هر نشان قابل روئتی که بتواند کالا یا خدمات اشخاص حقیقی یا حقوقی را از هم متمایز کند همچنین ماده 31 همان مقرر می دارد حق استفاده انحصاری از یک علامت به کسی اختصاص دارد که آن علامت را طبق این قانون به ثبت رسانده باشد.
– نام های تجاری :
مطابق بند ج قانون ثبت اختراعات و طرح های صنعتی و علائم تجاری مصوب 1386 نام تجاری اسم یا عنوانی است که معرف و مشخص کننده شخص حقیقی یا حقوقی باشد.
- حق بر دانش فنی
دانش فنی بسته کامل اطلاعات مورد نیاز برای اجرا و استفاده از فناوری و فراهم نمودن امکان انجام مهندسی، توسعه ، اصلاح و نوسازی در مورد یک محصول خاص است. این اطلاعات مشتمل است بر دستورالعمل ها ، مشخصات و ویژگی های محصول و توصیف فناوری تولید محصول از نظر فنی.
نکته : نقل و انتقال سهم الشرکه یکی از شرکاء بدون رعایت الزامات قانونی باطل است. شخصی که انتقال گیرنده است در شمار شرکاء شرکت منظور نمی شود و حق رای ندارد. پس اگر شرکت با حضور او اقدام به تصمیم گیری نماید و او در حصول اکثریت سهم داشته باشد تصمیم اتخاذ شده باطل است مگر انتقال قهری سهم الشرکه یا سهام حتی بدون رعایت تشریفات قانونی و به صورت خود به خود.
ثبت شرکت نیک
انتخابی نیک و ماندگار ..