مبحث شرکت ها به ویژه شرکت های سهامی عام و خاص صرفاً مورد توجه و علاقه افرادی است که با این شرکت ها، نه فقط تحت عنوان “سهامدار خاموش” بلکه به صورت مدیر یا عضو هیات مدیره و حداقل سهامدار فعال، سر و کار دارند.
از این نظر موضوع ثبت اصل شرکت و یا تغییرات آن ناچار به اموری کاملاً دقیق و تخصصی تبدیل می شود که عدم آشنایی با جزییات و ظرایف آن می تواند در بهترین حالت موجب تضییع وقت و سرگردانی و در بدترین فرم سبب پدید آمدن زیان های گاه جبران ناپذیر شود..
بنا به اهمیت موضوع، در این نوشتار به بررسی تشکیل و ثبت شرکت سهامی خاص می پردازیم.
- تعریف شرکت سهامی و انواع آن
ماده اول لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت در مورد شرکت سهامی چنین می گوید:
شرکت سهامی شرکتی است که سرمایه آن به سهام تقسیم شده و مسئولیت صاحبان سهام محدود به مبلغ اسمی سهام آن ها است.
در ماده ( 2 ل. ا. ق. ت ) تصریح شده است: “شرکت سهامی یک شرکت بازرگانی محسوب می شود، ولو این که موضوع عملیات آن امور بازرگانی نباشد”.
بدین ترتیب شرکت سهامی را این طور تعریف می کنیم: “شرکت سهامی شرکتی است که با رعایت مقررات قانون مدنی راجع به شرایط صحت قرارداد ها و قواعد قانون تجارت و ثبت شرکت ها و شرایط مورد توافق بین شرکاء، برای امور انتفاعی اعم از تجاری و غیرتجاری تشکیل می شود. سرمایه آن نیز به سهام متساوی القیمت تقسیم شده و مسئولیت صاحبان سهام محدود به مبلغ اسمی سهام آن ها و سود حاصله است”.
ماده (4) لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت می گوید: شرکت سهامی به دو نوع تقسیم می شود:
نوع اول: شرکت هایی که موسسین آن ها قسمتی از سرمایه شرکت را از طریق فروش سهام به مردم تامین می کنند این گونه شرکت ها،شرکت سهامی عام نامیده می شوند.
نوع دوم: شرکت هایی که تمام سرمایه آن ها در موقع تاسیس منحصراَ توسط موسسین تامین گردیده است. این گونه شرکت ها، شرکت سهامی خاص نامیده می شوند.
- وجوه افتراق شرکت های سهامی عام و خاص
1- سرمایه شرکت سهامی عام در موقع تاسیس نباید از 5.000.000 ریال کمتر باشد در حالی که سرمایه شرکت سهامی خاص به هنگام تاسیس حداقل 1.000.000 ریال می باشد.
2- هیئت مدیره شرکت سهامی عام کمتر از پنج نفر نخواهد بود، در صورتی که در شرکت سهامی خاص حداقل اعضای هیئت مدیره سه نفر می باشد.
3- شرکت سهامی عام می تواند اوراق قرضه منتشر کند، در صورتی که شرکت سهامی خاص حق انتشار اوراق قرضه را ندارد.
4- در شرکت سهامی عام به تجویز ماده (41 ل. ا. ق. ت) مصوب 24 اسفند ماه 1347 که مقرر می دارد : ” در شرکت سهامی عام نقل و انتقال سهام نمی تواند، مشروط به موافقت مدیران شرکت یا مجمع عمومی صاحبان سهام بشود “. در شرکت سهامی خاص، نقل و انتقال سهام مشروط به موافقت مدیران یا مجامع عمومی صاحبان سهام است.
5- تمام قیود و شرایطی که برای تشکیل و ثبت شرکت های سهامی عام جزء مقررات است، در مورد شرکت های سهامی خاص لازم الرعایه نخواهد بود.
6- در شرکت سهامی عام و قبل از تشکیل شرکت، موسسین می توانند قسمتی از سرمایه شرکت را از طریق صدور اعلامیه پذیره نویسی تامین نمایند. در صورتی که در شرکت سهامی خاص، حق صدور اعلامیه پذیره نویسی وجود ندارد و کلیه سرمایه در موقع تاسیس، منحصراَ توسط خود موسسین تامین می شود.
7- شرکت سهامی عام می تواند سهام خود را برای فروش در بورس اوراق بهادار و بانک ها عرضه نماید؛ ولی شرکت سهامی خاص چنین کاری را ندارد.
8- در شرکت سهامی عام تشکیل مجمع عمومی موسسین الزامی است؛ ولی در شرکت سهامی خاص چنین الزامی وجود ندارد.
9- در شرکت سهامی عام تعداد سهامداران نامحدود است؛ ولی در شرکت سهامی خاص بدون ذکر در قانون، تعداد سهامداران محدود می باشد.
- خصوصیات تاسیس شرکت سهامی خاص
1- اعضای هیئت مدیره شرکت سهامی خاص حداقل سه نفر می باشد.
2- سرمایه شرکت سهامی خاص به هنگام تاسیس نباید از1.000.000ریال کمتر باشد.
3- سرمایه شرکت منحصراَ توسط خود موسسین تامین می شود و حق صدور اعلامیه پذیره نویسی را ندارند.
4- در نام شرکت باید کلمه ” خاص ” قبل از ذکر نام شرکت و یا بعد از آن بلافاصله اضافه شود. مثلاَ ” شرکت سهامی خاص البرز ” یا ” شرکت البرز، سهامی خاص ” . عبارت شرکت سهامی باید در تمام نوشته ها و سربرگ های شرکت قید گردد.
5- شرکت سهامی خاص حق انتشار اوراق قرضه را ندارد.
6- تمام قیود و شرایطی که برای تشکیل و ثبت شرکت های سهامی عام مقرر است، در مورد شرکت های سهامی خاص، لازم الرعایه نخواهد بود.
- شرایط اختصاصی شرکت سهامی خاص
1- در شرکت های سهامی خاص تشکیل مجمع عمومی موسس الزامی نیست لیکن جلب نظر کارشناس مذکور در ماده 176 این قانون ضروری است و نمی توان آورده های غیرنقد را به مبلغی بیش از ارزیابی کارشناس قبول نمود.
2- شرکت های سهامی خاص نمی توانند سهام خود را برای پذیره نویسی یا فروش در بورس اوراق بهادار یا توسط بانک ها عرضه نمایند و یا به انتشار آگهی و اطلاعیه و یا هر نوع اقدام تبلیغاتی برای فروش سهام خود مبادرت کنند مگر این که از مقررات مربوط به شرکت های سهامی عام به نحوی که در این قانون مذکور است تبعیت نمایند.
3- استفاده از وجوه تادیه شده به نام شرکت های سهامی در شرف تاسیس ممکن نیست مگر پس از به ثبت رسیدن شرکت و یا در مورد مذکور در ماده 19.
- تشکیل شرکت سهامی خاص
مقررات مربوط به تشکیل شرکت سهامی خاص، ساده تر از شرکت سهامی عام می باشد. برای تاسیس و به ثبت رسیدن شرکت سهامی خاص، مقنن فقط تسلیم اظهارنامه به ضمیمه مدارک ذیل را به مرجع ثبت شرکت ها کافی می داند.
1- اساسنامه شرکت که می باید به امضای کلیه سهامداران رسیده باشد.
2- اظهارنامه که مشعر بر تعهد کلیه سهام و گواهی بانک ، حاکی از تادیه قسمت نقدی سرمایه که نباید کمتر از سی و پنج درصد کل سهام باشد. هر گاه قسمتی از سرمایه به صورت غیرنقدی باشد، باید تمام آن تادیه شود و صورت تقویم آن به تفکیک در اظهارنامه منعکس گردد. همچنین اگر سهام موسس و یا ممتازی وجود داشته باشد، باید شرح امتیازات آن در اساسنامه قید شود. ضمناَ کلیه سهامداران مکلفند که اظهارنامه مذکور را امضاء نمایند.
3- صورتجلسه مجمع عمومی موسس ، مشتمل بر رسیدگی به سهام و انتخاب هیئت مدیره و بازرس و بازرسان و اعلام قبولی از جانب آنان. همچنین ذکر نام روزنامه کثیرالانتشاری که هر گونه آگهی راجع به شرکت تا تشکیل مجمع عمومی عادی بعدی در آن منتشر خواهد شد.
4- گواهی بانک عامل، دایر بر واریزی حداقل وجه سرمایه شرکت طبق اساسنامه . همان طور که می دانیم مجمع عمومی موسس برای شرکت سهامی خاص الزامی نیست ، لیکن موسسین، اولین جلسه خود را به مجمع عمومی موسس اختصاص می دهند و در مورد تصویب اساسنامه شرکت ، انتخاب اعضای هیئت مدیره ، بازرس یا بازرسان شرکت و همچنین روزنامه کثیرالانتشار جهت آگهی های شرکت اتخاذ تصمیم می نمایند.
5- آورده های غیرنقدی که در شرکت سهامی خاص نیز باید طبق نظر کتبی کارشناس رسمی وزارت دادگستری ارزیابی شده باشد.
- انحلال شرکت های سهامی
انحلال شرکت های سهامی ( عام و خاص) تحت شرایط ذیل محقق می شود :
الف- هنگامی که موضوع شرکت انجام یافته یا اینکه انجام آن غیرممکن باشد.
ب- چنانچه مدت تعیین شده برای فعالیت شرکت تمام شده باشد. مگر آنکه قبل از خاتمه مدت ، مدت شرکت تمدید شده باشد.
ج- در صورت ورشکستگی
د- در صورت موافقت مجمع عمومی فوق العاده
ه- حکم قطعی دادگاه صالحه
ثبت شرکت نیک
انتخابی نیک و ماندگار ..