شرکت های مختلط در قانون تجارت به دو گونه شرکت مختلط سهامی و شرکت مختلط غیرسهامی تقسیم می گردد. وجود تفاوت دو شرکت در برابر مشترکات آن ها چندان به چشم نمی آید، و همان طور که خواهیم دید، چهره ممیزی محوری این دو شرکت همان وجه افتراق شرکت های سهامی و بامسئولیت محدود است.
با ملاحظه مقررات مربوط به تعریف دو شرکت مزبور، می توان به بخشی از ویژگی های آن ها پی برد. ماده 141 قانون تجارت، شرکت مختلط غیرسهامی را این گونه تعریف می نماید :
” شرکت مختلط غیرسهامی شرکتی است که برای امور تجاری در تحت اسم مخصوصی بین یک یا چند نفر شریک ضامن و یک یا چند نفر شریک بامسئولیت محدود بدون انتشار سهام تشکیل می شود. شریک ضامن و یک یا چند نفر شریک بامسئولیت محدود بدون انتشار سهام تشکیل می شود. شریک ضامن مسئول کلیه قروضی است که ممکن است علاوه بر دارایی شرکت پیدا شود. شریک بامسئولیت محدود کسی است که مسئولیت او فقط تا میزان سرمایه ای است که در شرکت تگذارده و یا بایستی بگذارد. در اسم شرکت باید عبارت ( شرکت مختلط ) و لااقل اسم یکی از شرکای ضامن قید شود “.
در حالی که شرکت مختلط سهامی در ماده 162 قانون به شرح ذیل تعریف گردیده است :
” شرکت مختلط سهامی شرکتی است که در تحت اسم مخصوصی بین یک عده شرکای سهامی و یک یا چند نفر شریک ضامن تشکیل می شود.
شرکای سهامی کسانی هستند که سرمایه آن ها به صورت سهام یا قطعات سهام متساوی القیمه درآمده و مسئولیت آن ها تا میزان همان سرمایه است که در شرکت دارند.
شریک ضامن کسی است که سرمایه او به صورت سهام درنیامده و مسئول کلیه قروضی است که ممکن است علاوه بر دارایی شرکت پیدا شود. در صورت تعدد شریک ضامن مسئولیت آن ها در مقابل طلبکاران و روابط آن ها با یکدیگر تابع مقررات شرکت تضامنی خواهد بود .”
ممکن است گفته شود که وجود عده ای از شرکا و یا وجود دست کم دو شرکت از عناصر بنیادین هر شرکت در نظام حقوقی ایران به شمار می رود. بنابراین وصف مزبور را نباید از ویژگی های شرکت های مختلط محسوب نمود. لکن، باید توجه داشت که در شرکت های مختلط لزوم وجود دو دسته شریک با جایگاه، حقوق و مسئولیت های متفاوت از یکدیگر، وجه افتراق مهم این شرکت از دیگر شرکت های تجاری است.
شرکت های مختلط از ماهیتی دوگانه با اوصاف و آثار کاملاَ متفاوت برخوردارند. در حقیقت همه ویژگی های شرکت های سرمایه و شخص در این شرکت ها گرد آمده اند. این ماهیت دوگانه نه تنها در رابطه با مسئولیت شرکا اثرگذار است، بلکه ممکن است بر نحوه سرمایه گذاری در شرکت نیز مربوط می گردد. بدین معنی که فرض بر آن است که شرکا بامسئولیت محدود و سهامدار سرمایه شرکت را تامین نمایند. دکتر ستوده تهرانی معتقدند که در شرکت مختلط ” سرمایه فقط از طرف شرکای بامسئولیت محدود { و سهامدار } پرداخت می شود و شریک ضامن بدون گذاشتن سرمایه با انجام کار و صنعت خود اداره امور شرکت را به عهده گرفته و در پایان سال قسمتی از منافع شرکت را دریافت می دارد و معمولاَ سهم شریک یا شرکای ضامن، نصف یا ثلث یا ربع تعیین می شود. به این ترتیب سرمایه شرکت مختلط غیرسهامی { و سهامی } فقط سرمایه ای است که شریک یا شرکا بامسئولیت محدود { سهامدار } در شرکت می گذارند و شریک ضامن اجباری ندارد چیزی به عنوان سرمایه در شرکت بگذارد. ”
با این حال ، برخلاف برداشتی که از ابتدای مطلب به دست می آید، در پایان سخن به درستی به چهره اختیاری گذاردن سرمایه از سوی شریک ضامن در شرکت های مختلط اشاره شده است. بدون تردید، اینکه شریک ضامن در شرکت دارای سرمایه مالی باشد یا خیر، به مفاد شرکتنامه و توافق شرکا منوط است.
در شرکت های مختلط، تفکیک مسئولیت شرکا به دو گروه در واقع سنگ بنا و فلسفه ایجاد و تاسیس این شرکت هاست.
گروه نخست که شرکای ضامن خوانده می شوند از حقوق و اختیاراتی مانند حق اداره شرکت سودمند و در برابر بارمسئولیت نامحدود بابت دیون شرکت را بردوش می کشند. در حالی که ، گروه دوم یعنی سهامداران یا شرکا بامسئولیت محدود ، در شرکت های مختلط سهامی و مختلط غیرسهامی حسب مورد از حق دخالت در اداره شرکت محروم و در عین حال از امتیاز مسئولیت محدود به سرمایه خود در شرکت یهره مند هستند.
ثبت شرکت نیک
انتخابی نیک و ماندگار ..