• شرکت تعاونی تهیه و توزیع
اشخاصی که جواز کسب از اتحادیه صنفی دارند و شغل آن ها تهیه کالا به منظور توزیع آن بین مشتریان و خریداران باشد با تجمع دراین گونه شرکت ها می توانند شرکت تعاونی مورد نظر خود را به وجود آورند.
• موضوعات شرکت تعاونی تهیه و توزیع می تواند موارد زیر باشد :
1- تهیه کالا به منظور توزیع آن بین اعضاء
2- تهیه وسایل و تدارک انواع خدمات وابسته کسب و یا شغل و ایجاد انبار و وسایل حمل و نقل
3- تهیه مواد اولیه مورد نیاز. (برای آن دسته از شرکت های تهیه و توزیع که کالاهای خریداری شده را تبدیل و بعد از انجام عملیاتی به مشتریان و خریداران به فروش می رسانند)
* بدیهی است موارد فوق جنبه انحصاری ندارد و با توجه به نیاز اعضای هر صنف در شرکت تعاونی قابل توسعه و درج در اساسنامه است.
• شرایط عضویت در شرکت تعاونی تهیه و توزیع به شرح ذیل می باشد :
1- دارنده جواز کسب از اتحادیه باشند
2- مستقیما مباشر واحد کسبی خود باشند
3- کسب و شغل دارنده جواز باید در ارتباط با خرید و فروش و تهیه کالا و توزیع آن بین خریداران و مشتریان باشد؛ مانند فروشندگان کیف و کفش، خواربارفروشان، مرغ فروشان، اغذیه فروشان و نظایر آنها.
* اعضای این گونه صنوف می توانند با تشکیل شرکت تعاونی مورد نظر خود و با پرداخت بهای یک سهم و به شرط مکفی بودن تجهیزات و امکانات به عضویت تعاونی درآیند.
• شرکت تعاونی صاحبان مشاغل آزاد
ماده 94 قانون شرکت های تعاونی، شرکت تعاونی صاحبان مشاغل آزاد را هم ردیف شرکت تعاونی تهیه و توزیع قرار داده و اهداف و مقاصد این نوع شرکت را همان اهداف و مقاصد شرکت های تعاونی تهیه و توزیع ذکر کرده است.
• صاحبان شغل آزاد چه کسانی هستند؟
مطابق بند 9 ماده 1 قانون شرکت های تعاونی صاحبان مشاغل آزاد کسانی هستند که بدون وسایل و یا با وسایل لازم، خدمت یا خدماتی را عرضه می دارند و بدین وسیله کسب درآمد می کنند. البته تعریفی که قانونگذار از«مشاغل آزاد» به دست می دهد کاملا مشخص نیست و نمی توان دقیقاً صاحبان مشاغل آزاد را تعیین نمود. صاحبان مشاغل اگر دارای محل کسب باشند و از اتحادیه صنفی مربوطه موفق به دریافت جواز کسب شوند « شغل و پیشه ی » آنها مشخص و معین است از طرف دیگر وفق ماده 1 قانون نظام صنفی صاحب شغل آزاد فرد صنفی شناخته شده است. سرانجام لزوما صاحب شغل آزاد، طبق ذیل همان ماده، بایستی وسیله کسبی برای خود فراهم سازد. بنابراین، چنین استنباط می شود که چنانچه شخصی مبادرت به شغلی کند که دارای محل کسب ثابتی هم نباشد در ردیف صاحب شغل آزاد فردی صنفی شناخته شده است؛ مانند باربرها و بزازان دوره گرد و غیره. سوالی که مطرح می شود که چه شخص یا مرجعی می تواند و حق دارد بر شغل این گونه اشخاص برای تشکیل شرکت تعاونی صحه بگذارد و آن را تایید کند؟
جواب این است که ظاهراً در درجه اول مراجع دولتی، مراجع مالیاتی و شهرداری و در صورت عدم تأیید یا عدم توانایی آنها در تشخیص اینگونه اشخاص و سوابق کاری آنها باید برای تشکیل شرکت تعاونی به استشهادیه ساکنان حوزه عمل این گونه داوطلبان و کسب نظر از معتمدان و معتبران محله یا منطقه یا حوزه عمل شرکت اکتفا نمود.
• شرکت تعاونی صنایع کوچک و (صنعت)
صاحبان صنایع کوچک یا گروه صنعت، مانند تولید کنندگان صابون و یا چرم و شیشه و امثال آنها، که از وزارت صنایع و یا هرمرجع قانونی دیگر دارای پروانه تولید اند، می توانند با تشکیل و تأسیس شرکت تعاونی جهت تهیه مواد اولیه وغیره با یکد یگر همکاری کنند؛ بر این اساس ماده 93 قانون شرکت های تعاونی مقرر می دارد: شرکت تعاونی صنایع کوچک با عضویت صاحبان صنایع یک گروه از صنعت برای تمام یا قسمتی از مقاصد زیر تشکیل می شود :
1. تهیه مواد اولیه مورد نیاز
2. ایجاد آزمایشگاه مواد اولیه یا محصولات ساخته شده
3. تولید وسایل و ابزار مورد احتیاج مشتررک اعضاء
4. ایجاد گروه های تعمیراتی و نگاهداری
5. تحقیق و برنامه ریزی های مشترک
6. تهیه وسایل توزیع و انجام خدمات بازاریابی.
البته مقاصد و موضوعات فوق جنبه حصری ندارد و اعضاء با توجه به نیازهای شغلی و صنفی خود می توانند موارد دیگری را نیز در اساسنامه قید کنند از قبیل سرمایه گذاری در مؤسسات تولیدی با اعطای وام به اعضاء جهت رفع نیازمندی های حرفه ای آنان.
• فرق بین شرکت های تعاونی صنایع کوچک و شرکت های تعاونی صاحبان حرفه ها و صنایع دستی
فرق عمده ای که در بین این دو شرکت وجود دارد این است که در شرکت های نوع اول صاحبان صنعت (کوچک) که دارای پروانه تولید، صادره توسط وزارت دارایی و یا صنایع استان و یا وزارت صنایع هستند می توانند به عضویت تعاونی درآیند، در حالی که شرکت های تعاونی نوع دوم صاحبان حرفه ها که دارای جواز کسب از اتحادیه مربوطه اند و مالک محل کسب خود می باشند و واجد شرایط برای عضویت در شرکت تعاونی هستند می توانند در این نوع شرکت عضویت پیدا کنند.