تبدیل سهام از بانام به بی نام و بالعکس با اهداف خاصی صورت می گیرد. تبدیل سهام بعضاَ در اساسنامه پیش بینی می گردد، لکن این امر عموماَ در مجمع عمومی فوق العاده به تصویب می رسد. برای این منظور تشریفات و مراحل قانونی معینی مقرر شده که بایستی رعایت گردد که در مورد تبدیل سهام بی نام به بانام و سهام بانام به بی نام یکسان نیست.
- تبدیل سهام بی نام به بانام
ترتیب این نوع تبدیل سهام در ماده 44 لایحه اصلاحی قانون تجارت 1347 به شرح ذیل مقرر شده است :
” در مورد تبدیل سهام بی نام به سهام بانام باید مراتب در روزنامه کثیرالانتشاری که آگهی های مربوط به شرکت در آن نشر می گردد سه نوبت هر یک به فاصله پنج روز منتشر و مهلتی که کمتر از شش ماه از تاریخ اولین آگهی نباشد به صاحبان سهام داده شود تا برای تبدیل سهام خود به مرکز شرکت مراجعه کنند. در آگهی تصریح خواهد شد که پس از انقضای مهلت مزبور کلیه سهام بی نام شرکت باطل شده تلقی می گردد “.
ضمانت اجرای عدم مراجعه سهامداران در ماده 45 لایحه اصلاحی قانون تجارت پیش بینی شده است، که بر اساس آن پس از پایان مهلت مقرر و عدم مراجعه برخی از سهامداران، سهام ایشان باطل تلقی شده و برابر تعداد آن سهام بانام صادر و توسط شرکت در صورتی که سهام شرکت در بازار بورس اوراق بهادار پذیرفته شده باشد از طریق آن بازار وگرنه در حراج فروخته خواهد شد. برای فروش سهام جدید از طریق حراج، تشریفاتی مقرر شده که بر اساس آن آگهی حراج حداکثر تا یک ماه پس از پایان مهلت شش ماهه بالا یک نوبت در روزنامه کثیرالانتشاری که آگهی های مربوط به شرکت در آن منتشر می شود آگهی خواهد شد. فاصله بین آگهی و حراج حداقل ده روز و حداکثر یک ماه خواهد بود. چنانچه در تاریخ مقرر تمام یا بخشی از سهام به فروش نرسد حراج تا دو نوبت طبق شرایط مندرج در این ماده تجدید خواهد شد.
سرنوشت وجوه حاصل از فروش سهام جدید صادر شده در ماده 46 لایحه اصلاحی قانون تجارت 1347 به تفصیل مورد تعیین تکلیف قرار گرفته است :
” از حاصل فروش سهامی که بر طبق ماده 45 فروخته می شود بدواَ هزینه های مترتبه از قبیل هزینه آگهی حراج یا حق الزحمه کارگزار بورس کسر و مازاد آن توسط شرکت در حساب بانکی بهره دار سپرده می شود. در صورتی که ظرف ده سال از تاریخ فروش، سهام باطل شده به شرکت مسترد شود مبلغ سپرده و بهره مربوطه به دستور شرکت از طرف بانک به مالک سهم پرداخت می شود. پس از انقضای ده سال باقی مانده وجوه در حکم مال بلاصاحب بوده و باید از طرف بانک و با اطلاع دادستان شهرستان به خزانه دولت منتقل گردد”.
تبصره : در مورد مواد 45 و 46 هر گاه پس از تجدید حراج مقداری از سهام به فروش نرسد صاحبان سهام بی نام که به شرکت مراجعه می کنند به ترتیب مراجعه به شرکت اختیار خواهند داشت از خالص حاصل فروش سهامی که فروخته شده به نسبت سهام بی نام که در دست دارند وجه نقد دریافت کنند و یا اینکه برابر تعداد سهام بی نام خود سهام بانام تحصیل نمایند و این ترتیب تا وقتی که وجه نقد و سهم فروخته نشده هر دو در اختیار شرکت قرار دارد رعایت خواهد شد”.
- تبدیل سهام بانام به سهام بی نام
برخلاف مورد اول، در تبدیل سهام بانام به بی نام قانون گذار در ماده 47 لایحه اصلاحی قانون تجارت 1347 تشریفات ساده تر و مدت کوتاه تری را ضروری دانسته است :
” برای تبدیل سهام بانام به سهام بی نام مراتب فقط یک نوبت در روزنامه کثیرالانتشاری که آگهی های مربوط به شرکت در آن نشر می گردد منتشر و مهلتی که نباید کمتر از دو ماه باشد به صاحبان سهام داده می شود تا برای تبدیل سهام خود به مرکز شرکت مراجعه کنند. پس از انقضای مهلت مذکور برابر تعداد سهامی که تبدیل نشده است سهام بی نام صادر و در مرکز شرکت نگاهداری خواهد شد تا هر موقع که دارندگان سهام بانام به شرکت مراجعه کنند سهام بانام آنان اخذ و ابطال و سهام بی نام به آن ها داده شود “.
تفاوت در تشریفات و نیز فروش سهام جدید در تبدیل سهام از نوع اول و تعهد شرکت به نگهداری سهام جدید تا مراجعه سهامداران در نوع دوم، قابل توجیه و پذیرفتنی است. چرا که در تبدیل سهام بی نام به بانام، هویت آخرین دارنده سهام نامعلوم است و در تبدیل آن به بانام نمی توان نام شخصی خاص را به عنوان مالک درج نمود. به همین دلیل تا 3 بار جهت اطلاع صاحبان آن، اقدام به آگهی می گردد و در صورت عدم مراجعه مالکین ظرف مدت معینه، سهام مزبور به فروش خواهد رسید. زیرا که به علت عدم اطلاع از نام دارندگان چنین سهامی، نگهداری این سهام موجب اختلال در اداره و تصمیم گیری های شرکت خواهد گردید. در حالی که پس از تبدیل سهام بانام به بی نام، چون آخرین دارنده سهام باطل شده مشخص است ، سهام بی نام صادر شده تا مراجعه آنان نگهداری خواهد شد.
به هر حال پس از اتمام تشریفات تبدیل سهام ، خواه از نوع نخست باشد یا نوع دوم، حسب مورد پس از گذشتن هر یک از مهلت های خاص هر یک از دو نوع تبدیل سهام مراتب باید به مرجع ثبت شرکت ها اعلام تا جهت اطلاع عموم آگهی گردد.
شایان ذکر است که به حکم ماده 49 لایحه اصلاحی قانون تجارت 1347 سهامدارانی که مطابق تشریفات گفته شده، سهام خود را تعویض ننموده باشند نسبت به آن سهام حق حضور و رای در مجامع عمومی را نخواهند داشت.
در صورت نیاز به هرگونه مشاوره می توانید با ما تماس حاصل فرمایید.
همواره آماده پاسخگویی به سوالات ثبتی شما عزیزان هستیم.